Uo‘K: 53(072) kbk

6.125. Tayanchlar 
(kontakt tarmog‘i)
(K.t.t.)
– Опорa 
контактной 
сети
- Support 
of the contact network
- 
kontakt tarmog‘ining ushlab 
turuvchi va fiksirlovchi qurilmalarini mahkamlash hamda kontakt tarmog‘i 
yukini qabul qilish uchun mo‘ljallangan konstruksiya bo‘lib, ushlab turuvchi 
qurilmalarining ko‘rinishiga qarab 
konsol
(bitta yo‘lli yoki ikkita yo‘lli 
konsollari bilan), 
qattiq poperechina ustunlari
(yakka yoki qo‘shma), 
elastik 
poperechina
va fider(kroneshteynli faqat ta’minlovchi va so‘ruvchi simlar 
uchun) 
tayanchlar
ga bo‘linadi. Ushlab turuvchi qurilmalari bo‘lmagan, 
ammo fiksirlovchi qurilmalari bo‘lgan tayanchlar fiksirlovchi tayanchlar deb 
ataladi.
Konsol tayanchlar
oraliq(bitta kontakt osmasini mahkamlash uchun 
mo‘ljallangan), o‘tish(anker uchastkalarning tutashgan joyida o‘rnatiladigan 
va ikkita kontakt osmasini mahkamlash uchun mo‘ljallangan) va 
anker(ankerlangan simlar kuchini qabul qilish uchun mo‘ljallangan) turlarga 
bo‘linadi. Odatda K.t.t. bir vaqtning o‘zida bir nechta funksiyani bajaradi. 
Masalan, elastik poperechina tayanchi anker tayanchi funksiyasini ham 

---

327
bajarishi, qattiq poperechina ustunlarida konsollar ham osilishi mumkin. 
K.t.t. da kuchaytiruvchi va b. simlar kroneshteynlari ham qotirilishi mumkin.
K.t.t. 
temirbeton, 
metall(po‘lat) 
va 
yog‘ochdan 
yasaladi. 
Mamlakatimizda asosan uzunliklari 10,8; 13,6; 15,6 m bo‘lgan konussimon
temirbeton tayanchlar ishlatiladi. Metall K.t.t. odatda yuk ko‘tarish 
imkoniyati yoki o‘lchamlari bo‘yicha temirbeton tayanchlardan foydalanish 
mumkin bo‘lmagan holatlar(masalan, elastik poperechinalar)da ishlatiladi. 
Yog‘och tayanchlar juda kam holatlarda vaqtinchalik tayanchlar sifatida 
foydalaniladi. O‘rnatilish usuliga ko‘ra temirbeton K.t.t. va qattiq(bikir) 
poperechinalar uctunlari ajratilgan(stakansimon temirbeton poydevorga 
o‘rnatilgan) va ajratilmagan(rasmga qarang!) (bevosita yerda o‘rnatilgan) 
turlarga ajratiladi. Ajratilgan K.t.t. barqaror joylashishi bitta yuqori tayanch 
tagligi yoki tayanch plitasi o‘rnatilishi bilan ta’minlanadi. Ko‘pchilik 
holatlarda ajratilmagan tayanchlar qo‘llaniladi; ajratilgan tayanchlardan 
ajratilmagan tayanchlar yetarlicha barqaror joylashmagan hamda yer osti 
suvlari alohida tayanchlarni barqaror o‘rnatilishiga to‘sqinlik qiladigan 
holatlarda foydalaniladi. Anker temirbeton K.t.t. larda yo‘l bo‘ylab 
45
0
burchak ostida o‘rnatilgan tortma(ottyajka)lar qo‘llaniladi va ankerlarga 
qotiriladi. Ajratilgan K.t.t. larda temirbeton poydevorlar va ankerlar 
qo‘llaniladi. Poydevorlarning yer ustki qismi 1,2 m chuqurlikdagi stakanga 
ega bo‘lib, unga K.t.t. o‘rnatiladi. 
6.49- rasm. Kontakt tarmog‘ining ajratilgan temitbeton tayanchlari. 

---

328