Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

3. Moddiy manbalar. Shaharlar. Yunon tarixiy man-

bashunosligida shahar qoldiqlari muhim o‘rin tutadi. Sha-

harlardagi saroylar, ibodatxonalar yaxshi saqlangan. Krit-Mi-

ken davri saroylari, inshootlari ko‘plab topilgan. Qadimgi Yuno-

nistonning Mikena, Tirinf, Pilos, Afina, Fiva va Orxomey

 sha-

harlarida saroy, qal’a qoldiqlari ochilgan. Axey saroylari Krit 

saroylaridan farq qilib, ularning barchasi mustahkam devorlar 

bilan o‘rab olingan. Ulardan eng mashhuri Tirinf qal’asi bo‘lib, 

uning devorlari ulkan ohaktosh xarsanglaridan qurilib, ba’zi-

lari 12 tonna og‘irlikka ega. Devorlar qalinligi 4,5 m, baland ligi 

7,5 m bo‘lgan. Krit va Axey saroylari simmetrik, bir xil tuzilgan. 

Pilos saroyi ikki qavatli bo‘lib, bir necha o‘n xonadan iborat. 

Yunon me’morchiligining asosiy yodgorliklaridan bu – palestr-

lar va gimnasiylardir. Palestrlar – bu sport inshootlari jumlasi-

ga kirib, u yerda asosan yosh bolalar muntazam sport bilan 

shug‘ullanishgan. Gimnasiy ham sport inshooti bo‘lib, bu yer-

da asosan katta yoshdagilar sport va fan bilan shug‘ullangan-

lar. Bizgacha Afinaning ikki katta gimnasiysi

 saqlanib qolgan. 

Ulardan biri qahramon Akadem bog‘ida, ikkinchisi likeylik Ap-

polon dala hovlisida joylashgan. 

Yunonistondagi madaniyat markazlaridan yana biri bu 

muqaddas joylar va ulardagi haykal va inshootlardir. Sha-

harlar tarixini o‘rganishda qadimgi yo‘llar ham muhim ahami-

yat kasb etadi. Eng yirik yo‘l xarobasi Afina va Pirey portidagi 

yo‘l bo‘lib, dengiz orti mamlakatlaridan mahsulotlar Pirey por-

tiga tushirilib, shu yo‘l orqali Afinaga keltirilgan. Bu mashhur 

yo‘l Peloponnes urushlari davrida Sparta va uning ittifoqchilari 

tomonidan buzib tashlangan. Hozirgi kunda faqat uning xaro-

balarigina saqlanib qolgan. Pireydan tashqari, Yunonistonning 

ikki yirik porti – Samos va  Aleksandriya ham o‘z ahamiyatini 

yo‘qotgani yo‘q.