Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

asosan buddizmni, kxmerlar hinduizmni qabul qil-

ganlar. 

6. Indoneziya xalqlarining qadimgi davlatlari. Milodiy I–IV 

asr larda orollarda davlatlarning g‘arbiy (malaya), sharqiy (yava) 

guruhlari paydo bo‘ladi. G‘arbiy guruh Sumatra davlatlarini 

tashkil qiladi. Ularning ichida, ayniqsa, Markaziy Sumatra-

ning tekislik qismida Malakka yarim orolining kichik davlatlari 

boshchiligida markazlashuv jarayoni tez boradi. Bu davlatlar 

hayotida tashqi savdo, tranzit savdo (ko‘pgina ziravorlar, Ma-

lakka orollari bilan savdo qilingan) yetakchi o‘rin tutadi. Janu-

biy–Sharqiy Osiyoning bu asrlardagi dengizchilari mon-kxmer 

va indoneziyaliklar edi. Shalmaladvipa (Malakka orolining qa-

dimgi nomi) davlatlaridan eng mashhuri (II asrdan) Kataxa va 

Tambralinga edi. Ular nisbatan kuchli qo‘shinga ega bo‘lgan 

---

312

boy davlatlar bo‘lgan. Bu davlatlarda madaniy taraqqiyot da-

rajasi yuqori bo‘lib, shahar aholisi orasida sanskrit adabiyoti,  

yozuv va til, hinduizm va budda diniy ta’limotlari keng tarqal-

gan. Yava va Kalimantandagi Malaya va Yava davlatlari agrar 

mamlakatlar edi. G‘arbiy Yavadagi Taruma va Mulavarma-

na davlatlari (IV–V asrlar) sun’iy sug‘orish inshootlari qurish-

ni amalga oshiradilar. Qullar, chorva va yer-mulkka xususiy 

mulkchilikni induizm kohinlari qo‘llab-quvvatlaydilar. 

Hindi-Xitoy yarim orollarining sharqiy qirg‘og‘ida Indone ziya 

tillari oilasiga mansub xalqar yashaydigan Tyampa boshdan 

kuchli  dengiz  flotiga  ega  bo‘lgan  yirik  savdo  davlati  bo‘lgan. 

Tyampa hokimlari qirg‘oq bo‘yidagi qo‘shnilarini talash bilan 

shug‘ullanar, dengizdagi o‘z qudratini muntazam namoyish qi-

lar edilar. Madaniyatda Tyampa Indoneziya dunyosiga tegishli 

bo‘lib, ko‘p hollarda ularga kxmerning ta’siri kuchli edi. Xan 

Xitoyi bilan urushlar, doimiy diplomatik va savdo aloqalari al-

mashinib turilgan.