22-rasm. Qizil bcihaybat qurt (Drosicha turkestanica Arch.).
A - qizil gigant qurtchaning terak tanasida joylashishi 21.04.2019,
B - gigant qurtchaning mikroskop ostida tepadan ko ‘rinishi,
D — qurtchaning mikroskop ostida tagidan ko 'rinishi (Oltinko ‘l
tumani 29.03.2019).
97
Tabiatda voyaga yetgan urg‘ochilari iyun oyining boshlarida paydo boTadi. Erkaklari esa may oyining uchinchi dekadasidan shakllana boshlaydi. Erkaklarining faol harakatlanishi iyunning dastlabki dekadasida namoyon boTadi. Erkaklari ancha yirik, uzun- ligi 10 mm atrofida boTib, tanasi qizgTsh-sariq, ko‘krak, oyoq va mo‘ylovlari qora rangli boTadi. Laboratoriya sharoitida erkaklari umrining uzunligi 6 kunni tashkil qiladi. Erkaklari urg‘ochilari bi- lan qo‘shilgandan so‘ng nobud boTadi.
Qizil bahaybat qurt baqaterak bargining orqa yuzasida tarqalgan. Bo‘yi 10 mm, eni esa 6,8 mm. Tanasining rangi qizil, bo‘g‘imlarga boTingan. 3 juft oyog‘i va ko‘zlari mavjud. Bundan tashqari qizil gigant qurtcha archa o‘simligida ham uchratildi (BogTshamol, 10.05.2018-y.).
Ushbu qurtning tarqalishi, biologik xususiyatlariga oid Xo‘jaobod tumanida olib borilgan tadqiqotlarimizda qizil gigant qurtcha yapon saforasining o‘rta yarusidagi yo‘g‘onlashmagan ta- nasidan olindi (Xo‘jaobod, Oq-laylak, 29.03.2019-y.). Qizil gigant qurtcha joylashgan yerda mayda qora chumolilar bilan birga xon- qizi ham faol harakatlanmoqda. Qo‘ng‘izning rangi sariq rangda oq nuqtali dogTari bor.
Otalangan urg‘ochilari iyunning oxiridan boshlab ozuqa o‘simligining po‘stloqlarining ostiga ildiz bo‘g‘izlariga ko‘chib o‘tib, o‘zidan paxtasimon yumshoq mum xaltacha ajratadi va shu xalta ichiga o‘z tuxumlarini qo‘ya boshlaydi. Tuxum qo‘yish ja- rayoni yakunlanganda mum xalta tuxumga toTgan boTib, urg‘ochi nobud boTadi. Bitta urg'ochi qurt o‘rtacha 72-75 ta, eng ko‘pi 118 tagacha tuxum qo‘yadi, qo'yilgan tuxumlar qizg‘ish rangda boTadi.
Keyingi kuzatuvlar 10-yillik tol o'simligining kovaklari ichi- da yakka holda va 3-4 tadan joylashgan. Doimiy oyoqlarga ega boTganligi uchun joyini o‘zgartirib turadi. Zararlanish darajasi 1 ballni tashkil etadi. Qizil gigant qurtchalar joylashgan joyda qumurs-
98
qalarning ham faol harakatlarini kuzatish mumkin. Ulaming yirt- qichi bo'lgan xonqizi qo‘ng‘izi ham mavjud. Xonqizi qo‘ng‘izining rangi sariq bo‘lib, oq nuqtali dog‘lari bor (Xo‘jaobod, 1.04.2019-y.) (XycauoB, Ca6npOB, OnuMOBa, FyjioMHa/jHHOB, XajiHJiOB, 2019, XycaHOB, CoGnpoB, flxuiH6ocBa, FyjioMHjujHHOB, Ojihmobb, 2018).
Koksidlarning ozuqa o‘simligidagi yashash joyi va zararlilik
darajasi
Koksidlarning o‘simliklarda oziqlanish joyini tanlashi muhim xususiyatlardan sanaladi. Koksidlaming o‘simlikda yashash joyi va cgallagan o‘rni, ayni o‘simlikning vegetatsiyasiga, turi va boshqa omillarga bog'liq. Quyidagi jadvalda aniqlangan turlarning ozuqa o‘simligidagi oziqlanish joylari va zarar keltirish darajalari beriladi (8-jadvalga qarang).
8-jadval
Farg‘ona vodiysida uchrovchi koksidlarning ozuqa o‘simligida
oziqlanishi hamda zarar keltirish darajalari
T/r
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |