Universitetining pedagogika instituti maktabgacha

PISA testlari 5 ta yoʻnalish boʻyicha oʻtkaziladi: 
Oʻqish, matematik savodxonlik, tabiiy-ilmiy 
fanlar, hamkorlikda muammolarni hal qilish va moliyaviy savodxonlik yoʻnalishlari. Oʻzbekiston 2021 
yilda uch yoʻnalish: Oʻqish, matematik savodxonlik va tabiiy-ilmiy fanlar yoʻnalishlari boʻyicha testlarda 
qatnashishni rejalashtirgan. 
Testlarda asosiy eʻtibor oʻquvchilarning mazkur yoʻnalishlar boʻyicha eng asosiy tushunchalarni 
bilishi, bazaviy bilim va koʻnikmalarni egallagani, ulardan hayotiy vaziyatlarda foydalana olishiga 
qaratiladi! 
Bu testlarda oʻquvchilarning dars davomida aniq mavzular boʻyicha oʻrgangan bilimlarini sinovdan 
oʻtkazish nazarda tutilmagan! 
PISA sinovlarida toʻrt xil sinov usulidan foydalaniladi: 
1.
Bir javobli testlar
; 
2.
Bir nechta javobli testlar
; 
3.
Qisqa yoki batafsil javob yoziladigan savollar
; 
4.
Biror muammoning yechimi boʻyicha oʻquvchi fikri 
(odatda bunday savollarda 
tekshiruvchida umumiy javoblar boʻladi, oʻquvchi javobi test tuzivchi javobiga aynan mos kelishi talab 
qilinmaydi, oʻquvchi ijodkorligi qoʻllab quvvatlanadi). 
Bundan tashqari testlar bilan bir vaqtda oʻquvchilardan anketalar ham olish nazarda tutilgan. 

---

219 
Matematik savodxonlik
: Insonning matematikaning oʻzi yashayotgan olamdagi oʻrnini bilishi, 
matematik jarayonlarni toʻgʻri va toʻliq asoslay olishini tekshiradi. Shaxsning matematikadan 
yaratuvchan, qiziquvchan va fikrlovchi insonning hozirgi va kelajakdagi matematik bilimlarga boʻlgan 
ehtiyojini qondira oladigan darajada foydalana olishini taʻminlash bu boʻlimning asosiy maqsadidir. 
Bu boʻlimdagi 
savodxonlik 
terminidan bu boʻlim maqsadi odatda maktab dasturida beriladigan 
bilimlarni qay darajada oʻzlashtirganini aniqlash emasligni koʻrsatish uchun foydalanilgan. Asosiy eʻtibor 
matematik bilimlardan turli xil hayotiy vaziyatlarda fikrlash va intiutiv qaror qabul qilish talab 
qilinadigan turli uslublaridan qoʻllagan holda foydalana olish nazarda tutiladi. Lekin bu turdagi savollarga 
javob berishda maktab dasturida beriladigan bilim va koʻnikmalar zarur boʻlishi mumkin. 
Bu yoʻnalish sinovlarida odatda hayotning turli sohalarida (tibbiyot, turar joy, sport va hk) duch 
kelinishi mumkin boʻlgan matematikaga oid vaziyatlar taklif qilinadi. 
Yuqoridagilarni inobatga olgan holda biz PISA testlaridan nafaqat boshlang’ich sinf matematika 
darslarida, balki oliy ta’lim tizimida ham foydalanilsa ancha yutuqlarga erishsa bo’ladi. 
Quyidagi shakillarning qaysilarida simmetriya tekisligi cheksiz sonda. 
1 
2 
3 
A) 1 B) 2 
D) 3 
2.
𝑦
(
𝑥
) funksiya grafigidan foydalanib shtrihlangan soha yuzini toping. 
A) 10 
B) 15 
D) 20 
3.
Qaysi funksiya grafigi tasvirlangan 
A) 
𝑦
= 
𝑠𝑖𝑛𝑥
B) 
𝑦
= 
𝑐𝑜𝑠𝑥
D)
𝑦
= 
𝑐𝑡𝑔𝑥
Xulosa qilib aytganda, PISA testlari bugungi kunda o’quvchilarni va talabalarni mustaqil, kreativ 

---

220 
fikrlaharida juda kata ahamiyat kasb etadi. 
Bugungi kunda PISA dasturi ishtirokchi davlatlari 88tadan oshgan. Dasturning aynan 15 yoshli 
bolalar bilimini baholashining boisi – Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotiga a'zo davlatlarda bu 
yoshda bolalar umumta'lim maktabini tugatib, keyingi bosqichga qadam qo‘yishga tayyor bo‘lishadi. 
PISA bir xil standart va talab bilan butun dunyodagi o‘quvchilar bilimini baholaydi. Uning 
baholash talablarini hech bir davlat milliy standartiga yoki o‘quv dasturiga solishtirib bo‘lmaydi.