Universitetining pedagogika instituti maktabgacha

XALQARO BAHOLASH (PISA, PRILS) USULLARIDAN MATEMATIKA 
DARSLARIDAN FOYDALANISH TURLARI 
L.T.Ochilova 
BuxDPI o’qituvchisi 
Ro'ziyeva Zarina 
BuxDPI 1-kurs talabasi 
 
O’quvchilarning o'quv jarayonida erishgan yutuqlari va bilimlarni amaliyotda qo'llash qobiliyatini 
baholash turli xil tadqiqotlar yordamida amalga oshiriladi. Shunday tadqiqotlardan biri Xalqaro baholash 
dasturi (PISA) bo‘lib, tadqiqot 15 yoshli o‘quvchilar o‘rtasida olib boriladi. Va u maktab dasturlarining 
rivojlanish darajasini aniqlashga emas, balki o'quvchilarning olgan bilim va ko'nikmalarini hayotiy 
vaziyatlarda qo'llash qobiliyatini baholashga qaratilgan. 
Xalqaro PISA tadqiqotlari o’quvchilarni tayyorlashda qanday muammolarni aniqladi? 

Nafaqat bilim, balki “know how”(ноу хау) turini bilish - "men qanday qilib bilaman": 

savollarni shakllantirish; 

asoslash, isbotlash; 

eng oddiy tadqiqot usullaridan foydalanish; 

---

218 

kengaytirilgan bayonotlar yaratish; 

ma'lumotlarning ishonchliligini aniqlash 

hamkorlik qilish 
Ushbu dastur 1997-yilda joriy etilgan bo‘lib, har uch yilda bir marta o‘tkazib kelinadi. Birinchi 
marta 2000-yilda o‘tkazilgan bo‘lib, 43 ta mamlakatdan o‘quvchi yoshlar o‘z bilimlarini sinab ko‘rgan. 
2003-yilda 41, 2006-yilda 55, 2009-yilda 75, 2012-yilda 65, 2015-yilda 71 va 2018 yilda 78 ta 
mamlakatdan o‘quvchi yoshlar ishtirok etganini ko‘rish mumkin. 
Dastur mamlakatdagi jami 15 yoshli o‘quvchi yoshlarning 3 foizini qamrab oladi. Har 3 yilda bitta 
fan yunalishiga afzallik berilib, 2000-yilda ilk bor o‘qish savodxonligiga urg‘u berilgan holda o‘tkazilgan. 
Demak, uch yilda bir marotaba o‘tkazilishini inobatga oladigan bo‘lsak 2021-yilda matematik 
savodxonlikka urg‘u beriladi. 
PISA dasturining asosiy maqsadi mamlakatlar ichida ta’lim siyosati sohasidagi qarorlar qabul 
qilishni qo‘llab-quvvatlashdan iborat. Uch yillik sikllar davomida dasturni amalga oshirilishi esa o‘z 
navbatida mamlakatlarga o‘z vaqtida axborot berish, tegishli dasturlarning ta’sirini tahlil qilish uchun 
ma’lumotlarni taqdim etish imkoniyatini yaratib beradi.