Университети

Инсон томонидан яратилган манбалар
: меҳнат қуроллари, қурол-
аслаҳалар, кулолчилик буюмлари, санъат ва зеб-зийнат буюмлари, қоятош 
расмлари, ёзма манбалар ва ҳ.к. Ёзма манбаларни ўрганиш билан асосан 
тарихчилар шуғуллансаларда, археологлар кишилик ўтмишини ўрганишда 
моддий манбалар билан биргаликда ёзма манбаларга ҳам таяниб иш 
кўрадилар.
Компьютер археологияси
– археологик манбаларни компьтерда қайта 
ишлаш археологияси. Асосан археологияда ГИС (Географик информацион 
системаси) ишлари бунга мисол бўлади.
Ландшафт археологияси
– археологик ёдгорликлар жойлашган ҳудуд ер 
тузилишини ўрганади.
Моддий ашёвий манбалар
- ўтмишда инсон қўли билан бунёд этилган 
тарихий жараён изларини ўзида акс эттирувчи ва кишилик жамияти тарихини 
ўрганиш имконини берувчи, ҳозирги кунгача сақланган ҳар қандай осори 
атиқалар моддий ашёвий манбалардир. 
Остеология
– суяклар устида илмий тадқиқот ишларини олиб боради.
Палеопотология
– одамлар ва ҳайвонлар орасидаги қадимги касалликлар 
устида тадқиқот ишларини олиб боради.
Рексиология
– жангчи ва жанг ашёларини тиклаш археологияси 
Сув ости археологияси
– ернинг географик, геологик, иқлимий ўзгаришлар 
натижасида сув тубида қолиб кетган турар жой қолдиқлари(Қора денгиз, 
Ўрта ер денгизи) ва сувга ғарқ бўлган кемалар қолдиқларини ўзининг иш 
услуби орқали тадқид этади.
Суд археологияси
– археологик қазув методларини қўллаган ҳолда жиноий 
ишларни очиш археологияси. Асосан ҳарбий ва жиноий ишларда 
қўлланилади.
Табиий манбалар
(палеозоология, палеоботаника) - инсон ва ҳайвон 
суяклари ва ўсимлик қолдиқлари геологик қатламлар бўлиб, уларни асосан 
антропологлар, зоологлар, ботаниклар ва геологлар ўрганадилар.
Тарихий археология
– Тарихий археология (
historical archaeology
) – ёзув 
системасининг пайдо бўлгандан кейинги давр археологияси, Ёзувгача бўлган 
археология (prehistoric archaeology) – ёзув системаси пайдо бўлгунгача 
бўлган археология, Прототарихий археология (protohistoric archaeology) – 
ёзма манбалар чекланган ҳудудар археологияси. Масалан Аляска, Шимолий 
Калифорния ва ҳ.к. ҳудудлар. 

---

65