Universiteti tabiiy fanlar kafedrasi

Bino va inshootlarning to’satdan qulab ketishi
bilan bog’liq avariyalar
Binoning to‘liq yoki qisman qulashi - bu binoning loyihasidagi xatolar tufayli yuzaga keladigan favqulodda holat, qurilish ishlari vaqtida loyihadan chetga chiqish, qurilish qoidalarini buzish, binoni katta kamchiliklari bilan foydalanishga topshirishda, binoning ishlatish qoidalarini buzgan taqdirda, shuningdek tabiiy yoki texnogen favqulodda vaziyatlar tufayli yuzaga keladi.
Binolarning to‘satdan qulashi binoning uzoq vaqt yaroqsiz holatga, yong‘inlarning paydo bo‘lishiga, kommunal tarmoqlarning vayron bo‘lishiga, to‘siqlarning paydo bo‘lishiga, insonlarning jarohatlar olishiga hamda o‘limiga olib keladi.
Noxush vaziyatlarni oldini olish chora-tadbirlari:
1. Bino qulab tushish xavfi tug‘ilsa, harakatlar rejasini oldindan o‘ylab qo‘yish va u bilan oilaning barcha a’zolarini tanishtirish;
2. Ularga to‘satdan bino qulash xavfi tug‘ilsa, harakat tartibini va birinchi yordam qanday ko‘rsatilishini tushuntirish;
3. To‘liq tibbiy dori quticha va o‘t o‘chirish moslamasi maqbul bo‘lgan joyda saqlash;
4. Toksik kimyoviy moddalarni, yonadigan suyuqliklarni va boshqa zararli moddalarni xavfsiz, yaxshi izolyasiya qilingan joyda saqlash;
5. Gaz ballonlariga ehtiyoj sezilmasa uyda saqlamaslik;
6. Elektr, gaz va suvni favqulodda o‘chirish uchun umumiy o‘tkazgichlarining qayerda joylashganin bilib olish;
7. Binoning yo‘laklarini, maydonchalarini, avariya va yong‘in chiqish joylarini begona narsalar bilan to‘sib qo‘ymaslik;
8. Hujjatlar, pul, chiroq va zahira batareyalarni qulay joyda saqlamoq kyerak.
Aholini muhofaza tadbiri: Portlashni eshitganingizdan yoki binoning barqarorligini yo‘qotayotganini sezgan zahoti hujjatlar, pul va asosiy ehtiyojlarni olib, binoni iloji boricha tezroq tark etishga harakat qiling. Xonani tark eting, liftda emas zinadan tushing, chunki u har qanday vaqtda muvaffaqiyatsizlik bilan yakunlanishi mumkin. Vahimani to‘xtating, birinchi qavatdan yuqoridagi balkonlar va dyerazalardan, shuningdek dyerazalardan sakrab chiqmoqchi bo‘lganlarni to‘xtating. Ko‘chaga chiqqandan so‘ng, binolar yaqinida turmang, balki ochiq joyga chiqing. Agar siz binoda bo‘lsangiz va uni tark etishning imkoni bo‘lmasa, unda eng xavfsiz joyni tanlang: ichki devorlarning burchaklari, ustunlar ostida turish kyerak. Iloji bo‘lsa, stol ostiga yashirining - bu sizni qulayotgan jismlar va qoldiqlardan himoya qiladi. Dyeraza, elektr jihozlaridan uzoqroq turing, darhol suv, elektr va gazni o‘chiring. Agar yong‘in sodir bo‘lsa, uni darhol o‘chirishga harakat qiling. Uyali aloqadan faqat huquqni muhofaza qilish organlari xodimlari, o‘t o‘chiruvchilar, shifokorlar, qutqaruvchilarga qo‘ng‘iroq qilish uchun foydalaning. Gugurtlardan foydalanmang, chunki gaz chiqishi xavfi bo‘lishi mumkin.