Universiteti qaraqalpaq filologiyasi fakulteti

hámir
sózi de arab tilinen ózlestirilgen. 
Házirgi waqıtta hámir sóziniń gónerip buyrıq sóziniń kóp qollanılatuǵının kóriwge 
boladı.
2.4.
P
arsı tilinen ózlestirilgen sózler
K Mámbetovtıń tariyxıy romanlarınıń leksikasında 
parsı tilinen 
ózlestirilgen sózler toparı
n da kóplep ushıratıwǵa boladı.
Mámleketti basqarıwshı adamdı ańlatıwshı patsha sózi parsı tilinen 
ózlestirilgen. Parsı tilindegi patshah sózindegi dawıssız h sesi túsirilipte, túsirilmey 
de qollanıla beredi.
Hákimshilik islerine baylanıslı qollanılatuǵın diywan, datqa jay sózleri de 
parsı tilinen kirgen.
Bundaǵı datqa jay-arız soraytuǵın bólme degendi ańlatsa diywan xannıń 
esap júrgiziwshi adam degen mánislerde qollanıladı.
«Dándan» sózi de parsı tilinen kirgen bolıp «tis» degendi ańlatadı.
Qaraqalpaq tilindegi dándan sózi eki mániste: 1. tis ekinshi tildiń súyegi 
degen mánislerdi jumsalǵanlıǵın kóremiz.
Áskerlerdiń hám batırlardıń tiykarǵı urıs qurallarınıń biri bolǵan nayza 
kópshilik túrkiy tillerinde ushrasadı.Qos qollap tutılǵan qaragay sapli qos nayza 
birden aldıńǵa qaratıldı da,kókirekke tosılgan,altın laiatılip uzaqtan jarqırap 
kóringen qalqanlardiń basına jańǵr etip tiydi. 
«Nayza» sózi biziń tilimizge parsı tilinen kirgen. E. Bekmuxammedov: 
parsı tilinde» nayza-ushın da ótkir temiri bar uzın saplı eski zaman quralı-
3
dep 
1
Бекбаўлиев О. Қаҳарманлық эпостың араб парсы лексикасы ҳәм оның тарийхый лингвистикалық 
характеристикасы. Нөкис, 1979, 130-бет. 
2
Бекбаўлиев О., Мәмбетназаров Қ. Қаҳарманлық дәстанларда өзлестирме сөзлердиң түсиниги. Нөкис, 1992. 
50-бет. 
3
Бекмухаммедов Е. Қазақ тилиндеги араб-парсы сѳздери. Алматы, 1977, 80-бет. 
2. Шамшетов Ж. Қарақалпақ тилиндеги шығыс тиллеринен кирген сѳзлер тарийхынан. Нѳкис, 1984, 6-бет. 

---

57 
anıqlama beredi. «Dar», «zindan» sózleri de parsı tilinen ózlestirilgen sózler 
qatarına kiredi.
Dar túbine alıp barsa, álbette úsh aǵashı menen tórtew boladı ekenme-aw.
Zindan ayıpker adamlardı jazalaw ushın jerden tereń etip qazılǵan orın. E. 
Bekmuxammedov parsı tilindegi zindan jerden tereń etip qazılǵan abaqtı-dep 
jazadı
3
.