Universiteti geografiya kafedrasi 5610200-Mexmonxona

Sharqiy Yevropa mamlakatlari turizm iqtisodiyoti

1. 
   Chexiya. Slovakiya davlatining turizm iqtisodiyoti
   

Chexoslovakiya respublikasi 1993 yil 1 yanvardan ikki respublikaga bo‘lindi. g‘arbiy qismi Chexiya respublikasiga. Sharqiy qismi Slavakiya respublikasiga. 1993 yilgacha Chexoslovakiya Sharqiy Yevropaning turizm sanoati va iqtisodi yaxshi tashkil etilgan va rivojlangan eng katta turistik mamlakatlardan biri bo‘lib hisoblanar edi.
1989-1991 yillarda Chexoslovakiyada iqtisodiy reformalar boshlanishi bilan mamlakatning turizm sektori jadal rivojlana boshladi. Masalan: xorijiy mamlakatlarga chiqish turizmi 1999 yilda 8.5 mln. sayohatlarni tashkil qilgan bo‘lsa. 2000 yilda 20.6 mln. sayohatchilarni. 2001 yilda esa. 39.6 mln. sayohatchilarni tashkil etgan. Aholining ko‘pchiligi bir kunlik safarlarga chiqar va chet mamlakatlarda oz mablag‘ sarflar edilar.
2000-2001 yillarda chet el safariga chiquvchilar soni keskin o‘sishiga qaramasdan sarflangan mablag‘ 636 mln. AQSH dollaridan 393 mln. AQSH dollariga kamaydi. Bu holat iqtisodiy o‘zgarishlar bilan yuzaga kelgan qiyinChiliklarni yaqqol namoyon qiladi.
Chexoslovakiya aholisi tomonidan uyushtirilgan sayohatlarning 2/3 qismi g‘arbiy mamlakatlarga to‘g‘ri kelar edi. Ushbu davrda qo‘shni Pol‘sha mamlakatiga boruvchilar soni keskin oshib bordi. 1990 yilda 1.3 mln. kishi safar qilgan bo‘lsa. 2001 yilga kelib ularning soni
6.1 million kishiga yetdi. SHu yillari mamlakatga kirish. ya‘ni qabul qilish turizmida ham katta o‘zgarishlar ro‘y berdi. Chexoslovakiyaga sayohat qiluvchi turistlarning aksariyati Germaniyadan tashrif buyuradigan sayohatchilardir. ular umumiy sayyohlarning 21% ni tashkil etadi. SHuningdek. Pol‘sha hamda Avstriyadan tashrif buyuruvchi sayohatchilar soni ham ortib borishi kuzatiladi. Keyingi yillarda chet el sayohatchilar soni 37.6 million kishiga yetdi.

2. Vengriya davlatining turizm iqtisodiyoti

Sharqiy Yevropada iqtisodiy va siyosiy barqaror mamlakat hisoblanadi. Iqtisodiy reforma dasturini mamlakat 1969 yildan o‘tkaza boshladi va bu yo‘nalishda qo‘shni sotsialstik mamlakatlarga nisbatan siljishlar bir muncha yuqoriroq bo‘ldi.
1989 yilda Vengriya turizm sanoati yaxshi yo‘lga qo‘yilgan va Chexoslovakiyadan keyin 2-o‘rinda turar edi. Mamlakat turistik markaz sifatida chexlar. polyaklar va Sharqiy Germaniyaliklar oldida katta mavqega ega edi. Vengriya turizmi g‘arbiy mamlakatlar turistlarini. ayniqsa. Avstriya hamda g‘arbiy Germaniyaliklarni o‘ziga ko‘proq jalb qiladi. 1988 yilda Vengriyaga 17.9 million turistlar tashrif buyurgan bo‘lsa. ularning 30% ni rivojlangan Yevropa mamlakatlari turistlari tashkil qilgan edi. 1989 yildagi revalyutsiyadan keyin chet eldan tashrif buyuruvchi mehmonlar soni birmuncha o‘sdi va 1990 yilda umumiy turistlar soni 37.6 million kishiga yetdi. Mehmonlarning asosiy qismini Avstriya. Germaniya va Ruminiya fuqarolari tashkil qilgan edi. 1985-1990 yillarda Vengriyaning dunyo turistik markazlariga chiqish hajmi ikki barobarga ko‘paydi. Ammo keyingi yillarda bu ko‘rsatgich pasaya boshladi. 1990 yildan boshlab Venger hukumati tomonidan o‘tkazilgan valyuta nazorati siyosatining kuchayishi turizm
sanoatining rivojlanishiga o‘z ta‘sirini ko‘rsatdi. Ushbu davrda chet el turistlarining bu yurtga bo‘ladigan sayohatlari tahminan ikki marotabaga kamaydi. 1990 yilda Vengriyaga 37.6 mln. turistlar tashrif buyurgan bo‘lsa. valyuta nazorati siyosatini kuchaytirish natijasida 2000 yil mamlakatga 15.6 mln. turistlar tashrif buyurdi. lekin oldingi yillarga nisbatan o‘sish sur‘ati 8.1% ni tashkil qiladi.