O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
JIZZAX VILOYAT KASBIY TA'LIMNI RIVOJLANTIRISH VA MUVOFIQLASHTIRISH BOSHQARMASI
BAXMAL IQTISODIYOT VA TURIZM TEXNIKUMI
"SUG'URTA ISHI"
Fanidan
MA'RUZALAR MATNI
Tuzuvchi: A.Xojiyev
maxsus fan o'qituvchisi
Baxmal 2020yil
Kirish
Mamlakatimiz inson manfaatlari, huquq va erkinliklari yuksak qadriyat bo'lgan ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iktisodiyotiga asoslangan huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyat barpo etish yo'lidan izchil rivojlanib bormoqda. Iqtisodiyotimizning turli soha va tarmoqlari o'rtasidagi mutanosiblikning kuchayishi hamda barqaror o'sish sur'atlarining ta'minlanishi natijasida aholi daromadlari, turmush darajasining sezilarli ravishda oshishi ertangi kunga bo'lgan ishonchimizning tobora mustahkamlanib borishiga zamin yaratmoqda.
Yurtimiz ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotida qo'lga kiritilayotgan yuksak natijalar,
eng avvalo, yangidan-yangi zamonaviy tarmoq va ishlab chiqarish quvvatlarining yo'lga qo'yilishi, buning ta'sirida mamlakatimiz iqtisodiy salohiyatining sezilarli darajada ortib borayotgani, yaratilayotgan mahsulot va ko'rsatilayotgan xizmat turlarining ko'payib, sifatining tubdan yaxshilanib borishi, bir so'z bilan aytganda, iqtisodiyotimizning yangicha mazmun va mohiyat kasb etib borishida mustaqil taraqqiyot yo'lining to'g'ri tanlangani, amalga oshirilayotgan iqtisodiy siyosat strategiyasining har tomonlama puxta asoslangan hamda xalqimizning fidokorona mehnati eng muhim va asosiy omil bo'lib xizmat qilmoqda. Bu omillarning yagona maqsad - yurt tinchligi va ravnaqi, xalqimiz farovonligi yo'lida jamiyatimizning doimo hamjihat bo'lib kelayotgani o'ta murakkab mustaqil taraqqiyot yo'lini bosib o'tishda naqadar og'ir sinovlardan muvaffaqiyatli o'tishga imkon yaratdi.
Birgina misol, 2008 yilda boshlangan, bugungi kunga qadar salbiy ta'sir va oqibatlari saqlanib qolayotgan, keyingi yillarda rivojlangan mamlakatlarda o'zining yangi "xuruji"ni namoyon etayotgan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi nafaqat ayrim mamlakatlar, balki dunyoning deyarli barcha qitalarida iqtisodiy siyosatning zaif jihatlarini, ayniqsa, bank-moliya tizimining "mo'rt" bo'g'inlarini oshkor etib qo'ydi. Ana shunday murakkab bir sharoitda mamlakatimiz iqtisodiyoti, bizning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot modelimiz yana bir bor hayot sinovidan muvaffaqiyatli o'tib, o'zini to'la oqlagani har qanday e'tirof va e'tiborga munosibdir.
O'tgan 2020 yil ham mamlakatimiz ijtimoiy hayotining turli jabhalarida yangi yutuq va natijalarga juda boy bo'ldi. Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoev 2021 yilning 12 yanvarida O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 yilning asosiy va 2021 yilda O'zbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlariga bag'ishlangan majlisida o'tgan yil natijalariga atroflicha to'xtalib, joriy yil vazifalarini aniq-ravshan belgilab berdi.
Davlatimiz rahbari o'z ma'ruzasida "o'tgan yil yakunlarini
sarhisob qilar ekanmiz, avvalambor shuni ta'kidlashimiz kerakki, global jahon iqtisodiyotida hali-beri saqlanib qolayotgan jiddiy muammolarga qaramasdan, 2020-yilda O'zbekiston o'z iqtisodiyotini barqaror sur'atlar bilan rivojlantirishni davom ettirdi, aholi turmush darajasini izchil yuksaltirishni ta'minladi, dunyo bozoridagi o'z pozitsiyasini mustahkamladi"-deya ta'kidlab o'tdi.
Bu ma'ruzaning ilmiy-nazariy ahamiyati avvalo unda bugungi kunda jahon miqyosida ko'zga tashlanayotgan iqtisodiy rivojlanish tendensiyalari, mavjud muammolar, global inqiroz holatini bartaraf etish bo'yicha amalda qo'llanilayotgan chora-tadbirlar chuqur tahlil etib berilganida ko'rinadi. Aynan ana shunday yondashuv asosida mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar, ularning samaradorligini ta'minlayotgan omillarning mazmu-mohiyati ochib beriladi.
Mamlakatda amalga oshirilayotgan rivojlantirish va isloh qilish
strategiyasining samaradorligi, inqirozga qarshi kurashish borasida to'plangan tajriba nufuzli xalqaro moliya va iqtisodiy institutlarning, jahondagi yetakchi ilmiy markazlarning yuqori baholarini olmoqda. Chunonchi, 2020 yilning noyabr-dekabr oylarida mamlakatimizga tashrif buyurgan Xalqaro valyuta jamg'armasi missiyasi boshlig'i bayonotida barqaror bank tizimi, davlat qarzi darajasining pastligi va chetdan qarzlar olishga puxta o'ylab yondashish mamlakatni global inqirozning salbiy oqibatlaridan muhofaza qilganligi, O'zbekiston iqtisodiyoti jadal sur'atlar
bilan o'sayotganligi va kelgusi yillarda uning yanada faol o'sishi prognoz qilinayotganligi qayd etildi.
1.
Iqtisodiyotda erishilgan marralar, istiqbolga mo'ljallangan
uzoq muddatli maqsadlar, jahon bozoridagi real va yuzaga kelishi prognozlashtirilayotgan vaziyatdan kelib chiqib, quyidagilar 2021 yilgi iqtisodiy dasturning eng muhim yo'nalishlari va ustuvor vazifalari etib belgilandi:
Iqtisodiy o'sishning barqaror yuqori sur'atlarini, makroiqtisodiy barqarorlikni saqlab qolish va mamlakat iqtisodiyotining raqobatbardoshligini oshirish;
Iqtisodiyotni va uning yetakchi tarmoqlarini modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan yangilashni jadallashtirish va ko'lamlarini kengaytirish, ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash;
Yo'l-transport va kommunikatsiya infratuzilmasini jadal rivojlantirish;
Mamlakatni modernizatsiya qilish va yangilash chora-tadbirlarini amalga oshirishning muhim sharti va manbai sifatida faol investitsiya siyosatini amalga oshirish va xorijiy investitsiyalarni jalb etish, zarur ishbilarmonlik muhitini yaratish;
Ish o'rinlari tashkil etish va mamlakat aholisi bandligini ta'minlash;
Aholining hayot darajasi va sifati izchil oshirilishini ta'minlash.
Joriy yilning "Obod turmush yili" deb e'lon qilinganligi munosabati bilan belgilangan maqsadlar va vazifalarga erishish bo'yicha dasturiy chora-tadbirlarni, shu jumladan, inson huquqlari, erkinliklari va
manfaatlarini himoya qilishni, aholining iqtisodiy nochor qatlamlarini manzilli ijtimoiy qo'llab-quvvatlashni yanada kuchaytirish, aholining, ayniqsa, qishloq aholisining daromadlarini, turmush darajasi va sifatini izchil oshirish, ijtimoiy sohaning moddiy- texnika bazasini mustahkamlash bo'yicha chora-tadbirlarni amalga oshirishning zarurligiga alohida e'tibor qaratildi
2.
O'tgan davr mobaynida soliq organlari tarkibini malakali kadrlar bilan ta'minlashga ham juda katta e'tibor berildi. Soliq xizmati xodimlarini tayyorlashda va qayta tayyorlashda ularga nazariy jihatdan ko'mak beradigan o'quv qo'llanma va darsliklar yaratish muhim ahamiyat kasb etadi. Sug'urta ishi fani «Soliqlar va soliqqa tortish» ta'lim yo'nalishidagi talabalar uchun
mutaxassislik fani hisoblanib, talabalarni o'z tanlagan sohalari bo'yicha bilim va ko'nikmalarni shakllantirishga xizmat qiladi
