Universiteti arxitektura fakulteti

Qadaǵalaw sorawlar 
1.
Kishi аrxitekturа formаlаrınıń wazıypаlаrına neler kiredi? 
2.
Suwdаn paydаlаnаtuǵın kishi аrxitekturа formаlаrı degenimizde neni 
túsinesiz 
3.
Ósimliklerden paydalanatuǵın kishi аrxitekturа formаlаrı 

---

116 
JUWMAQLAW 
Usnıń menen tiykarǵı mazmunı qala bolǵan bizlerdiń oqıw qollanbamız 
juwmaqlandı. Biz qalanıń túrli táreplerden názer salıw imkánin diqqatınızǵa usınıp, 
onıń ishki dúzilisin úyreniwge háreket qıldıq. Biz mákán hám zamanda qalalar óz-ara 
qanday qatnasıqta bolıwın, miynet hám turmıs processleriniń bir pútinlikte 
jámleskenligin, qalaǵa transport infrastrukturasınıń qanday tásir ótkiziwin túsiniwge 
umıtıldıq. Bunda eń áhmiyeti mángilikti
– biziń qalaǵa hám onıń rawajlanıwın 
basqarıwı strategiyasına bolǵan múnásibetimizdi basqasha kórsetiw lazım. Biz 
qalanıń pútkilley obyekt sıpatında oy-pikirimizdi joq etiwimiz hám jasalma-tábiyiy 
xarakterli quramalı sistema ekenligi haqqında oy-pikirdi ózimizde sińdiriwimiz 
lazım.
Qala insaniyattıń mádeniy ómiri miyzanın bir túri dep atawımız múmkin. Sol 
sebepli de qala mashqalaları toqtawsız jańalana beredi, sonıń menen qala qurılısshılar 
ushın jumıs jetispewshilik qáwipi da juwmaqlanbaydi.
Qurılısshı basqa awıllaslarınan, jeke ómir shegaralarınan uzaqlarǵa shıǵıp 
ketiwshi waqıt aralıqlarında professional pikirlew menen ajıralıp turadı. Házirden-aq 
qala toqımasınıń úlken massivlerinde rekonstrukciya alıp barıw, qalanıń unitar 
kárxanasın rekonstrukciyalaw ushın rejeli usınıslar mútáájligi bar. Rekonstrukciya 
ilajların bar imarat hám inshaatlardan nátiyjelirek paydalanǵan halda joybarlaw 
kerek. Demek, házirden-aq úy-jay qurıw sanaatın qayta shólkemlestiriw dástúrin, 
pútkil qala xojalıǵın rekonstrukciyasın tayarlaw dástúrin baslawı kerek. 
Joybarlı úlgilerdi súwretlew, jaratıw hám ayırım orınlarda “haqıyqıy” 
eksperimental rayonlardı qurıwdı baslap alıw lazım hám olardı esaplaw, salıstırıw 
jánede esaplaw hám jánede salıstırıw lazım. 
Qurılısshıǵa hámiyshe, aldın ala qala tábiyatına bolǵan tereń húrmet
zárúr. Biz 
qalamızdı jasap atırǵan álem sıyaqlı jaqsı kóriwimiz, onı heshqashan pútkil hám 
tolıǵı menen bile almaslıǵımızdı, bul kemshilikti bolsa ózimizdiń sezimlerimiz, 
kórkem tuyǵılarımız benen toltırıwımızǵa tuwrı keledi. Racional bilim 
jetispewshiligin sezimler menen toltırıw bolsa – aldı menen qalaǵa muxabbattan kelip 
shıǵadı. 

---

117 
Bizlerdiń sezimlerimiz házirgi álemdi jaqsı kóriw sıyaqlı, qalanı jaqsı kóriw – 
bul biz jasap atırǵan óziniń úlken tarıyxına iye bolǵan dunyanıń maqsetine 
baǵdarlanǵan rawajlanıwı tiykarında turıwshı ápiwayı danıshpanlıq eken. Qalanı 
súyiw, onıń mádeniyatımızdıń jańalanıwı hám rawajlanıwı menen birge jańalanıp 
atırǵan hám tereńlesip atırǵan sırlardı ashıwǵa jol ashıw bolıp tabıladı.

---

118