Universiteti abdullayeva zarnigorxon toxirjon qizi xorijiy tillarni o

Mavzuning dolzarbligi: Tadqiqot Ingliz tilini o'qitish va o`rganish jarayonida samarali ko'nikmalardan biri bo'lgan nutq talabalarning ingliz tilidan qanday foydalanishi va muloqot qilishiga qaratilishi kerak. Aksariyat chet tillarini o'rganuvchilar o'zlarining notiqlik tilidagi va og'zaki ingliz tilidagi kurslaridagi muvaffaqiyatlarini ularning erishgan yutuqlari va nutqiy malakalarini oshirish asosida baholaydilar, shuning uchun o'qituvchilar o'zlarining o`rganuvchilariga va bilish jarayonida rivojlanish uchun munosib muhit yaratib berishlari kerak. Aslida, ko'plab o'zbekistonlik talabalar ingliz tilida yozishlari va o'qishlari mumkin, ammo ular o'zlarini fikrini mustaqil ifoda eta olmaydilar, bemalol gapira olmaydilar.Ushbu samarali mahoratni mashq qilish uchun ular doimo qiyinchiliklarga duch kelishadi. Bu bizga asosiy omillarni qaysi ekaligini aniqlash, uyatchanlikni, xavotirni, o'ziga ishonchsizlikni va chet tilini o'rganuvchilarning nutq qobiliyatiga qanday omillar salbiy ta'sir qilishini va motivatsiyaning yo'qligini tahlil qilish uchun yo'l ochdi.

Tadqiqot maqsadi va vazifalari

Ushbu tadqiqot quidagi asosiy maqsadlarga erishishga qaratilgan:

- o`rganuvchilarga og'zaki darsda gapirishga to'sqinlik qiluvchi asosiy psixologik omillarni aniqlash.

- omillarni bartaraf etishning sabablari va yechimlarini aniqlash.

- Talabalarga o'zlarining muammolarini va mustaqil ravishda o'rganish va ravon gapirishni bilishlari uchun yordam berish.

Tadqiqot obyekti va predmeti

Ilmiy ishning obyekti psixologik faktorlar bo`lsa, predmeti ingliz tilini o`rganishdagi psixologik xususiyatlarning o`rni va ahamiyatifan iborat.

Izlanish savollari

Ushbu tadqiqotning maqsadi quyidagi savollarga javob berishdir.

1- O`rganuvchilarning gapirishda qanday qiyinchiliklar bor?

2- Ularning sabablari nimada?

3- O`rganuvchilarning nutq qobiliyatlariga salbiy ta'sir ko'rsatadigan asosiy psixologik omillar qanday?

4- Ushbu psixologik omillarni yengish uchun qanday yechimlar mavjud?

Tadqiqot uslubiyati va uslublari: kuzatish metodi, sifat ko`rsatgichi bo`yicha aniqlash usuli va miqdoriy ko`rsatgich bo`yicha aniqlash metodikasi tahlil metodilari qo‘llanildi.

Tadqiqot gipotezasi

Biz o`rganuvchilarning nutq qobiliyatining pastligiga psixologik omillar, asosan: bezovtalik, uyatchanlik, o'ziga bo`lgan ishonchsizlik va motivatsiyaning yo'qligi bilan bog'liq deb taxmin qilamiz.

Ushbu tadqiqot ikkinchi bosqich talabalarining ingliz tili bo'limida nutq so'zlashga ta'sir ko'rsatadigan asosiy psixologik omillar bilan bog'liq. Bunday holda, o`rganuvchilar nutq qobiliyatiga xalaqit beradigan bu omillar va muammolarni o'rganish uchun tavsiflash usuli ishlatilgan. Shuning uchun tadqiqot nazariy asoslarni tavsiflash va o`rganuvchilarning anketa va intervyuga bo'lgan javoblarini tahlil qilish orqali olib borildi.

Aholi / Namuna

Ushbu tadqiqot uchun tanlangan obyekt sifatida O`zbekiston Davlat Jahon Tillari universitetining uchinchi kurs talabalari tanlab olindi. Aholi sonining ko'pligi sababli, so'rovnomada qatnashish uchun (100) talabalardan tasodifiy tanlangan to'qson (50) talaba tanlandi. Oldingi vositalarning topilmalarini to'ldirish bilan bir qatorda, sakkizta (10) talabalar bilan yarim tuzilgan intervyu o'tkazildi.

Tadqiqot vositalari

Tadqiqot savollariga javob berish uchun ma'lumot to'plash uchun tadqiqot vositalaridan foydalanildi, ya'ni tuzilgan so'rovnoma va yarim tuzilgan intervyu. Anketa ingliz tilining ikkinchi kurs talabalari uchun o'tkazildi, o`n (10) talabadan iborat guruh bilan suhbat olib borildi, bu talabalarni gapirishga to'sqinlik qiluvchi asosiy psixologik omillar, sabablari va sabablari to'g'risida qo'shimcha ma'lumot olish uchun o'tkazildi. ushbu omillarni bartaraf etish uchun yechimlar atroflicha ko`rib chiqildi.

6. Tadqiqot tarkibi

Ushbu dissertatsiya ikki asosiy qismdan iborat edi: nazariy va amaliy. Birinchisi, ikkita bobdan iborat adabiyotga sharh yoki nazariy asosni o'z ichiga oladi. Bu nutq mahorati, uning ta'riflari, funktsiyalari, universitet ichida va tashqarisida amalga oshiriladigan ba'zi harakatlar va strategiyalar bilan bog'liq. Ikkinchi bobda asosiy psixologik omillar bezovtalik, uyatchanlik, o'ziga ishonchsizlik va motivatsiyaning yo'qligi og'zaki so'zlashuv sessiyasida xorijiy tillarni o'rganuvchilarni ta'sir qilishi, nutqdagi qiyinchiliklar, sabablarni, oqibatlarini va bu muammolarni yechishning mumkin bo'lgan yechimlari haqida so'z yuritiladi.

Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati va tatbiqi.

Tadqiqot natijalaridan umumiy tilshunoslik, psixologiya, psixolingvistika, tarjima nazariyasi kabi fan va kurslar bo‘yicha ma'ruza, hamda seminar mashg‘ulotlarini o‘tkazishda, ilmiy ishlar, dissertasiyalar, maqolalar, darsliklar, o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar, metodikalar yozishda foydalanish mumkin. Bundan tashqari

Ish tuzilishi va tarkibi. Mazkur dissertasiya kirish, 3 bob, xulosalar va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.

Bajarilgan ishning asosiy natijalari:

Ilmiy tadqiqotimizda olingan amaliy natijalar xorijiy tillarni o‘rganishning psixologik jihatlari to‘g‘risidagi ilmiy bilimlarni kengaytiradi. Xorijiy tillarni o‘rganishning juda muhim hisoblangan psixologik jihatlarini ilmiy-amaliy jihatdan o‘rganish orqali o‘qituvchilarining psixologik kompetentliligini rivojlantirishga taalluqli ilmiy ma'lumotlarni olish imkonini beradi. Bu esa xorijiy tillarni o‘rganishning psixologik jihatlari bo‘yicha yangi ilmiy qarashlarni yanada kengaytiradi.

Xulosa va takliflarning qisqacha umumlashtirilgan ifodasi.

Psixologik xususiyatlar xorijiy tillarni o`rganishda muhim ro`l o`ynadi va ushbu faktorlar( qo`rquv, motivatsiya va o`ziga bo`lgan ishonch) xorijiy tillarni o`rganishda qanday ro`l o`ynashi shuningden bu muommolarning yechimlari haqida takliflar keltirilgan.

Ilmiy rahbar A.Q.Shamshetova, p.f.n., dos.

Magistratura talabasi Z.T. Abdullayeva

Kirish

Ta'lim tizimida olib borilayotgan islohotlar samarasi yoshlarimizga xorijiy tillarni o‘rgatish imkoniyatlarini yanada kengaytirdi. Bunda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 10 dekabrdagi “Chet tillarni o‘rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ – 1875- sonli qarori alohida ahamiyatga ega bo‘ldi. Bu qarorda chet tillar o‘qituvchisining shaxsiy hamda pedagogik mahoratini oshirish hamda xorijiy tillarni o‘qitishda zamonaviy yondashuvlardan foydalanish asosiy vazifalar sifatida belgilangan.

Ularni amalga oshirishda ta'lim muassasalari pedagog kadrlarining ilg‘or xorijiy tajribalarni o‘rganish hamda chet tillarni o‘qitishda zamonaviy ta'lim texnologiyalaridan foydalanish bo‘yicha malaka va ko‘nikmalarini takomillashtirib borish alohida ahamiyatga ega. Hozirda ta'lim tizimidagi pedagog xodimlarning muntazam ravishda o‘z bilim, ko‘nikma va malakalarini yangilab borishlari imkoniyatlar yaratilmoqda. Bunda pedagog xodimlar yoshlarda xorijiy tillarda erkin muloqotga kirisha olish uchun zarur bo`lgan bilim va ko‘nikmalarni shakllantirish jarayonining o‘ziga xos xususiyatlarini yaxshi bilishlari va o‘z pedagogik faoliyatlarida hisobga olib borishlari zarur.