|
107-rasm
108-rasm
БОШҚАРУВ ОРГАНЛАРИ
ҲОҚ
Ҳалқаро олимпия қўмитаси
Давлат томонидан бошқариш
Жамоат томонидан бошқариш
Ўзбекистон Республикаси
маданият ва спорт ишлари
вазирлиги
Осиё олимпия қўмитаси
Ҳалқаро волейбол
федерацияси
Осиё волейбол
конфедерацияси
Ўзбекистон миллий олимпия
қўмитаси
МОҚ
Олипия спорт турлари
бошқармаси
Ўзбекистон волейбол
федерацияси
Республика олий спорт
маҳорати мактаби
Бошланғич олимпия таълимоти
Вилоятлар волейбол
федерацияси
Вилоят маданият ва спорт
бошқармаси
Туман маданият ва спорт
бўлими
Таълим муассасалари
Туманлар волейбол
федерацияси
Бошланғич ЖТ ва С кенгаши
Маҳалла қўмиталари
Президент
Бош котиб
Ҳайъатлар
Халқаро масалалар
кенгаши
Вице-Президент
Ташкилий спорт
Ҳакамлар
кенгаши
Болалар спорти
Фаҳрийлар
спорти
Вице-Президент
Тренерлар
кенгаши
Техник - интизом
Тиббий-биологик
Оммавий
воситалар
404
Nazorat savollari:
1. O‘zbekistonda voleybol taraqqiyotini boshqarishning qanday davlat va
jamoat organlari mavjud? Ularni ish faoliyatiga izoh bering.
2. Voleybol taraqqiyotini boshqaruvchi organlar qanday tuzishga ega va ular
qanday ishlarni amalga oshiradi?
3. Ommaviy va professional voleybol taraqqiyoti qaysi yo‘nalishlarda
boshqariladi?
4. O‘zbekistonda voleybolning “kechagi”, “bugungi” va “ertangi” holati
nimalar bilan izohlanadi?
405
GLOSSARIY
O‘zbek tilida
Ingliz tilida
Rus tilida
Taktika
– yunoncha
“taktikus” so‘zidan olin-
gan bo‘lib, o‘zbek tilida
“tartiblashtirish” ma’no-
sini anglatadi.
Tactics
– word of Greek
origin (tehnus) means art,
mastery of movement (in
the sport)
Taktika
– slovo ot
grecheskogo “taktikus”
oboznachaet “uporyado-
chit”
Voleybolda o‘yin tak-
tikasi –
muayyan ja-
moaning ikkinchi jamoa
ustidan yakka, guruh va
jamoa harakatlari yorda-
mida g‘alabaga erishish
san’atini anglatadi.
Tactics play
– a set
tactical
actions
–
individul and collective.
Takticheskaya igra
–
pobeda
nad
odnoy
komandoy
v
odino-
chestve ili gruppe odnoy
kamandы
Taktik tayyorgarlik
–
taktik mahoratni shakl-
lantirishga qaratilgan pe-
dagogik jarayon. Ushbu
jarayonning natijasi tak-
tik mahoratni o‘sganlik
darajasini ko‘rsatadi.
Tactical preparation of
volleyball players
– the
pedagogical
process
directed on the perfect
mastering tactical actions
and ensuring their high
efficiency.
Takticheskaya podgo-
tovka
– obratit vni-
manie
na
razvitie
takticheskogo
master-
stva.
Taktik kombinatsiya
–
bu bir o‘yinchiga hujum
qilishi uchun qulay sha-
roit yaratib berishga qara-
tilgan bir necha o‘yinchi-
ning harakat faoliyatidir.
Tactical combination
of
hlayers, aimed at creating
one of them conditions
for the completion of the
attack.
Takticheskie
kombi-
natsii
– eto vzaimo-
deystvie mnogыx ig-
rokov
dlya
obespecheniya
situatsiyu
napadeniya
partnera.
“To‘lqin” kombinatsi-
yasi
d
a
ikki
hujumchi
ishtirok etadi. Birinchi
hujumchi sakrab, yerga
tushayotganda, ikkinchi
hujumchi sakrab zarba
beradi.
”Wave” –
game time
when the two offensive
players in one zone and
the transfer is done along
net.
“Volna”
– dva igroka.
Odin prigaet, vtoroy
naneset
udar
po
myachu.
“Krest”
kombinatsiya-
sida ikki hujumchi bir-
birining harakat yo‘na-
lishini kesib, muvofiq
uzatilgan to‘pdan muvo-
fiq hujumchi zarba be-
radi.
“The cross” –
in this
combination of the path
of
movement
of
the
attackers to strike cross.
“Krest”
– dva igroka
dvigayutsya po seche-
niyam napravleniyam v
ataku
406
“Eshelon”_kombinatsi-_yasi'>“Eshelon” kombinatsi-
yasi
da
ikki
hujumchi
ketma-ket sakraydi, to‘p
hujumchilarning qaysi bi-
riga qulay uzatiladigan
bo‘lsa, shu hujumchi zar-
ba beradi.
“Eshelon” –
is a tactical
combination when both
attacker go on strike in
one zone of the grid
perpendicular
to
each
other. The first attacker
obscures
the
second
striker.
“Eshelon”
– gruppo-
voe
napadenie
s
myachem.
Federatsiya
– lotincha
so‘z, birlashma, jamlan-
ma ma’nosini anglatadi
Federation
– word of
Latine, means the asso-
ciation, organization.
Federatsiya
– ot la-
tinskogo slova oboz-
nachaet Soyuz.
Kongress
– lotincha so‘z,
uchrashuv, majlis ma’-
nosini anglatadi.
Congress
– word of La-
tine, means the meeting.
Kongress
– ot latin-
skogo slova miting.
Zona
– grekcha so‘z, ma-
kon,
ma’lum
umumiy
belgilarni
tasniflovchi
makon, joy ma’nosini
anglatadi.
Zone
– word of Greek
origin (zone) means the
place characterized com-
mon symbols.
Zona
– ot grecheskogo
slova, opredelenie polya
deystviya
Antenna
– lotincha so‘z,
qurilma, radioto‘lqinlar-
ni qabul qiluvchi va tar-
qatuvchi
Antenna
– word of Lati-
ne, means the
Antenna
– ot latin-
skogo
slova,
prispo-
soblenie, chtobы ogra-
dit setku s kraya
Kibernetika
– grekcha
so‘z, boshqaruv san’ati –
mexanik va tirik orga-
nizmlarga
ma’lumotni
uzatish
va
boshqarish
qoidalarini
o‘rganuvchi
fan
Kybernetica
– word of
Greek art of management
– mechanical and living
organisms, data transmis-
sion
and
management
practices
in
studying
science.
Kibernetika
– gre-
cheskoe slovo, mexa-
nizm jivoy sushnosti
Amplua
– fransuzcha
so‘z, “emploi” rol, fao-
liyat turkumi.
Mifdielder
– word of
French, means the
Amplua
– fransuskoe
slovo “emploi”, rol, vid
deystviya
Afferent
–
lotincha
“afferentis”,
uzatuvchi
asab tolalari bo‘lib, qo‘z-
g‘atuvchini
markaziy
asab tizimiga to‘qima or-
qali uzatib berishi tushu-
niladi.
Afferent
– word of
Latine origin “afferentis”,
under-standing
transmission nerve fibers
to
centerial
neurvious
systems through cell.
Efferent'>Affernt
– latinskoe
slovo, nervnoe volok-
no.
407
Efferent
– lotincha so‘z,
“efferentis”, yuboruvchi
asab tolalari bo‘lib, qo‘z-
g‘atuvchini
markazdan
qochuvchi asab tolalari
orqali to‘qimaga yubo-
rilishi tushuniladi.
Efferent
– word of origin
“efferentis” transmission
nerve fibers, understan-
ding ran through nerve
fibers to the center of the
pathogen cells. “
Efferent
– ot latin-
skogo slova, vozbudi-tel
nervnыx kletok.
Rettseptor
– lotincha
so‘z, “recipere” qabul
qilmoq – afferent asab
tolalari
tashqi
(ekste-
rotseptorlar) yoki ichki
(inverotseptorlar)
qo‘z-
g‘atuvchilari orqali asab
impulsiga o‘tkazishi tu-
shiniladi.
Receptor
– word of
Latine origin “recipere”
means
the
accept
–
understanding
transmis-
sion afferent nerve fibers
to nerve impulse through
external (exteroreceptors)
or internal (interorecep-
tors) rans.
Retseptor
– ot latin-
skogo
slova,
organ
prinimayushiy
infor-
matsiyu cherez nervnыx
impulsov v SNS.
408
ILOVALAR
409
Horijiy tajribalarga asoslangan o‘yin mashqlari*
1 ilova
To‘p kiritish mashqlari
Voleybolda to‘p kiritish nafaqat o‘yinda tashabbusni qo‘lga olish uslubi,
balki u dastlabki hujum quroli sifatida qabul qilingan. Jamoa to‘p kiritishni
g‘alabaga erishish uchun qo‘llaydi. Trener o‘z ko‘rsatmasi bilan to‘p kiritilishini
murakkablashtirishi mumkin. Bosim bilan to‘p kiritish uning natijasiga salbiy
ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Kuchli to‘p kiritish hujum qiymatini oshiradi. Kuchli
to‘p kiritish hujum qiymatini oshiradi, lekin to‘pni o‘tishi kam samarali bo‘lishi
ehtimoldan xoli emas. Ushbu muammo to‘p kirituvchiga variantlar doirasini
kengaytirishga da’vat etadi. SHuning uchun ham to‘p kiritish yuksak bosim
o‘tkazish quroli sifatida barcha jamoalar faoliyatida muhim ahamiyat kasb etadi.
O‘yinchi to‘p kiritayotganda qanday tahlidga yo‘l qo‘yadi?
Bunga javob partiyadagi hisobni
borishi va raqibga qarshilik ko‘rsatish
imkoniyatiga bog‘liqdir.
To‘p
kiritishda
3
qadamli
fazalarga e’tibor berish kerak, to‘pni
oldinga tashlash, mo‘ljalga olish va
zarba berish. Har bir faza va har bir
qadam texnikasi aniq bajarilishi zarur.
To‘p kiritish ko‘nikmasiga nafaqat o‘rgatish zarur, balki kiritilgan to‘p uchun
jamoa oldida mag‘rurlanishga erishish lozim. Bu borada individual yutuq va
jamoa yutug‘i a’lo turtki bo‘ladi. Binobarin, foydali natija keltiradigan to‘p
kiritishga o‘rgatish kerak. To‘p kirituvchi o‘ziga ishonishi, vaziyatni tahlil qilishi
va shunga qarab aniq qarorga kelishi darkor.
Snoska_______________
«Biz 3-nchi nоmеrli o‘yinchilаrgа
–
аgаr sеn birinchi to‘p kiritishdа
аksirsаng, sеngа butun mаvsum
dаvоmidа «аksirib» оl – dеb
hаzil qilаmiz»
410
Teri Clemens,Jenny McDowell. The volleyball Drill book//125 technical and
tactical Drills/American volleyball coaches association.2012.-239s.
Raqib qanday chora ko‘rayapti – buni bilish o‘z harakatidagi xatolarni xis
qilishga yordam beradi. Raqib to‘p uzatuvchisi harakat qildimi? U necha marta
urinish qildi- 4 marta, 2 marta, 1 marta yoki nol? Bu to‘p kiritish natijasini
aniqlashga imkon yaratadi A variant to‘p kiritio‘ni o‘yinda, taym autda,
tanaffusdan keyin yoki o‘yin boshlanishida qo‘llash mumkin. Mazkur kitobda shu
varintli to‘p kiritish mashqlari qo‘llanilgan.
Kiritilayotgan
to‘pni
shaxsan
kuzatish
va
raqib
unga
qanday
yondashayotganini xis qilish, to‘p kiritish xuquqi qanday olindi, o‘yinchilar qaysi
9
tartibda joylashgan va xatolarni bilish barcha o‘yinchilar uchun ham foydalidir.
AVS metodi shug‘ullanishni endi boshlaganlar uchun faoliyat olib boradi.
To‘p kiritish AV va SA ga ajratiladi – birinchisi jamoaga zarur bo‘lganda
davom ettiriladi. Bu maydonchada 95% ni tashkil etadi. V – yaxshi to‘p kiritish –
bu to‘p kiritishning A turiga nisbatan ta’qibliroqdir, S turiga qaraganda kam
ta’qibli hisoblanadi. Ushbu bobda aksariyat mashqlar o‘yinchilarni aniq zonalarda
joylashishilarini e’tiborga oladi. Odatda maydoncha 6 ta zonaga ajratiladi. Bu
zonalarda joylashish holatlar (pozisiyalar) – deb nomlanadi. CHunonchi 1 zona –
bu qarshilik ko‘rsatuvchi o‘yinchi xududi (joyi).
Agar Siz mashg‘ulot vaqtida to‘p kiritish zonasiga o‘yinchilardan birini
chaqirishni rejalashtirgan bo‘lsangiz, ishoning, ularni chaqirish qoniqish xissini
uyg‘otadi. O‘yin vaqtida bunday chaqirishlar qulaylik tug‘diradi va o‘yinchilarda
sarosimaga tushishni oldini oladi.
Trener o‘yinchi xato qilishni istamayotganligini tan olsa – bu norizo bo‘lgan
o‘yinchilarni xayratga soladi. O‘yinchilar trener tomonidan qo‘llab-quvvatlash
qoidasini tushunishi lozim. Boshqacha qilib aytganda to‘p kiritishda xatoga yo‘l
qo‘yish, ayniqsa yakunlovchi to‘p kiritishda bunday muammo tushinish muhim
ahamiyatga egadir. Anna shunday holato‘yinchilarda ishonch xissini uyg‘otadi.
411
Agar o‘yinchilar shu qoidani tushunsa, unda hech qanday ortiqcha gapni xojati
yo‘q.
To‘p kiritishni mashqlantirishda quyidagi bandlarni esda tuting;
To‘p kiritish mashqlarini qo‘llashda musobaqa metodidan foydalaning – bu
o‘yinchilar motivasiyasini kuchaytiradi.
Mashqlarni bajarishda belgilangan qoidaga amal qilishga
o‘yinchilar diqqat bilan qarashga o‘rgating.
Har bir to‘p kiritish oldidan o‘yinchilar aniq maqsadga ega bo‘lishi
zarur. Bu – A, V yoki S vaziyatlarda? 3 zonaga kiritish kerakmi? Uzun
(maydon ortiga)mi? Qisqa (to‘r oldiga)mi?
Siz, trener – to‘p kiritish mashqlariga boshqa barcha mashqlar kabi
diqqat – e’tibor bering.
To‘p kiritishning uzviy ketma-ketligi muhimligini alohida
ko‘rsatib o‘ting.
Do'stlaringiz bilan baham: |
