Universitet tarixi

Dahmai shohon
Dahmai shohon maqbarasi 19-asrga oid bo’lib Farg'ona me'morchiligiga xos xususiyatlarni o'z ichiga oladi. Qayd etish joizki, islom dinining qadimiy va umuman hurmat qilinmagan ko‘rsatmalari asosida qabrlar ustiga tosh yoki g‘ishtdan har qanday inshoot qurishni qoralab, musulmonlarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri qabr ustida namoz o‘qish man etilgan. Fargʻona vodiysida “xazira” deb nomlangan fazoviy yodgorlik majmualari rivojlangan. Bunday majmuaning o'zagi - devor bilan ajralib turadigan mo'tabar qabr va yaqin atrofda yodgorlik masjidi - ziyoratxona qad rostlangan. Xazira o‘rta asr me’morchiligi tarixidagi islom dinining me’morchilik shakllariga ta’sirini aks ettiruvchi namunalardan biridir.
Xazira Dahmai shohon (Shohlar qabr toshlari) Qo‘qon xonlarining oilaviy qabrini ifodalaydi. Uning me’moriy-makoniy tarkibi ko‘milgan hovliga olib boruvchi old portalli gumbazli kirish (9,4x11,7 m), ikki ustunli ayvon masjididan iborat. Masjidning eshiklarini qoplagan ikki rejali oʻymakor gulli bezak, ichki rasm va plafondlar majmuaning bezak bezaklarini tashkil etadi. Portal sirlangan koshinlardan yasalgan geometrik mozaika naqshlari bilan bezatilgan, bu erda ko'k va ko'k ranglar ustunlik qiladi. Portalning “U” shaklidagi mozaikali hoshiyasining ustki qismi juda oʻziga xos boʻlib, chizmaga koʻra, ustki kiyim uchun Fargʻona matolari – bekasamni juda eslatadi.
Jome' masjid
Jome’ masjidi va minorasi – 19-asr boshidagi inshoot bo’lib, har ikki bino – obodonlashtirilgan hovlisi bilan yagona majmuani tashkil etadi. Mahalliy afsonalar masjid qurilishini 1809-1822 yillarda Qo‘qonda hukmronlik qilgan Umarxon bilan bog‘laydi. Bino shaharliklarga juma namozi uchun xizmat qilgan.
Masjidning ko‘ndalang o‘qi bo‘ylab ishlab chiqilgan simmetrik rejasi qishki xona va keng uch qirrali ayvondan iborat bo‘lib, uning tekis shifti 98 ta yog‘och ustunlar bilan mustahkamlangan.
Binoning asosiy jabhasi, zinapoyali, dekorativ tarzda bezatilgan kornişli nozik ustunni ifodalaydi, sharqqa qaragan. Masjid o‘zining ulkan o‘lchami (97,5 x 25,5 m) va turli bezaklari bilan hayratga soladi.
Pishirilgan g'isht ishlari tugallanmagan qattiq jabhalardan farqli o'laroq, asosiy fasad va interyerlar boy bezatilgan. Shiftning plafondlari va nurlari turli xil o'simlik va geometrik naqshlar bilan qoplangan. Devor va pollarning kesishish chiziqlari stalaktit friz bilan yumshatiladi. Devorlari ganch bilan tugatiladi, so'ngra ularni lansetli chuqurchalar bilan to'rtburchaklar panellarga bo'linadi. Devorlarning pastki qismida panel chaspak bezaklari bilan bezatilgan. Ushbu turdagi dekor sof xalq an'analariga amal qiladi va ganch mozaikasi hisoblanadi. Bu texnik jihatdan sodda va juda samarali.
Individual chizmalar alabaster qatlamida kesiladi va silliq devor yuzasini saqlab, boshqa ohangdagi ohak bilan to'ldiriladi. Bu uslub nafaqat Farg'ona me'morchiligida, balki O'rta Osiyoning boshqa hududlarida ham ichki bezatish uchun keng qo'llanilgan.
Masjidning figurali ustunlari xuddi shu materialdan yasalgan taxta bilan uyg'unlashgan stalaktit uchlari va marmar asoslariga ega.
Yaqin atrofda masjid bilan bir vaqtda qurilgan minora ko'tarilgan. U kesilgan konusga o'xshab, tepasida olti burchakli gumbazli fonarga o'xshaydi. Milning ichida spiral zinapoya mavjud. Balandligi 22 m dan ortiq bo'lgan minoraning qat'iy monumental hajmi dekoratsiyadan butunlay mahrum.
Jome’ majmuasi qimmatbaho monumental va dekorativ elementlarga ega Farg‘ona me’morchiligiga xos diniy bino bo‘lib, davlat muhofazasida.
Kamol qozi madrasasi
Jome’ majmuasining gʻarbida 19-asr oʻrtalariga oid yodgorlik joylashgan. Bu Kamol-Qozi madrasasi boʻlib, musulmon oliy taʼlim muassasasi boʻlib, oʻquv xonasi (darsxona), kichik turar joy hujralari (hujralar) va ayvon masjidini oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, ular assimetrik hovli kompozitsiyasini tashkil qiladi. Burchaklarida silindrsimon minoralar va baland gumbazli chiroqlar bilan bezatilgan bezakli portal bilan belgilangan kirish joyi (darvozaxona) ayniqsa diqqatga sazovordir. Xudoyorxon saroyidagi kabi bu yerda ham faqat kirish qismi juda chiroyli bezatilgan. Portal toʻliq mozaikli koshinli bezak bilan qoplangan, bu yerda geometrik naqsh arab yozuvlari bilan uygʻunlashgan. Portal orqasida ikki qavatli jild qurilgan bo'lib, uning yuqori qismi tetraedral gumbaz bilan qoplangan, mashg'ulot xonasi bo'lib xizmat qilgan. Darshonaning asosiy fasadga qaragan balkoni hujra va masjid bilan qoplangan kvadrat hovli (20 x 20 m) kiraverishdagi bir xil soyabondir. Ikkinchisi to'rt ustunli ayvon bo'lib, sharqqa to'sinli shift bilan ochilgan. Ichki binolar ganch bilan bezatilgan, boshqa ko'plab jamoat binolarida bo'lgani kabi, kuygan g'ishtdan qilingan tashqi devorlari gipssiz qolgan.
Kamol-Qozi madrasasi me’morchiligida qo‘qonlik hunarmandlarning xalq an’analari o‘z ifodasini topgan. Bino restavratsiyadan so'ng sayyohlar uchun mehmonxona sifatida foydalaniladi.
Norbo'tabiy madrasasi
Qo‘qon xonligining bizgacha yetib kelgan eng qadimgi binolaridan biri Chorsi maydonida qurilgan Norbo‘tabiya madrasasi (18-asrning 2-yarmi) bo‘lib, u yerda o‘quvchilar oliy ma’naviy bilim olgan. Nosimmetrik hovli kompozitsiyasining bir qavatli bu binosi burchaklarida silindrsimon minoralar bo'lgan to'rtburchaklar (52x72 m) bo'lib. Burchaklari qiya boʻlgan kvadrat shakldagi hovli (38X38 m) gumbazli turar joy mihujralari bilan qoplangan. Portal tomonidan ta'kidlangan asosiy kirish shimolga yo'naltirilgan. Uning ikki tomonida bir-biri bilan kesishgan arklarda gumbazli, silindrsimon baraban oʻn ikkita lansetli deraza va darsxona bilan kesilgan masjid qurilgan.
Pishirilgan g‘ishtdan qurilgan binoning dekorativ bezaklari deyarli yo‘q. Fasadlarning g'ishtlari yalang'och, interyerlari ganch gipsining oqligi bilan porlaydi. Masjid zali stalaktit ostidagi gumbazli karniş va yulduz shaklidagi mehrob plomba bilan qoplangan, darsxonaga qaraganda biroz nafisroq ko'rinadi. Old eshiklar oddiy geometrik naqsh bilan bezatilgan, uning ichki bo'shlig'i sayoz o'yilgan gulli bezak bilan to'ldirilgan.
Portal shakli va madrasaning fazoviy-rejaviy yechimi Buxoroning xuddi shunday yodgorliklariga (Koʻkaldosh, Abdulazizxon, Miri-Arab madrasalari) oʻxshaydi. Qo‘qon madrasasi qurilishida buxorolik ustalar ishtirok etgan bo‘lishi mumkin va bu binoda Buxoro me’morlar maktabining ta’siri o‘z aksini topgan. Mahalliy aholi orasida Qo‘qon hukmdori buxorolik me’morlarni zo‘rlik bilan qurilishga jalb qilgani, ular mo‘rilarni ishlamaydigan qilib loyihalashtirgani haqida rivoyat bor. Shunday qilib, buxorolik quruvchilar faqat sovuq havoning boshlanishi bilan kashf etishga muvaffaq bo'lgan binoni isitishdan mahrum qilib, xondan o'ch oldilar

Miyon Xazrat madrasasi

Miyon Hazrat yoki Miyon Axat madrasasi XVIII asr oxirida qurilgan. shaharning janubiy qismida. Miyon Axat asli peshovarlik (Pokiston), nevarasi Abdurahmon bizga aytganidek, savdogar Abdusamadboy bilan uchrashib, oilasi bilan Qo‘qonga ko‘chib kelgan. Ko'p o'tmay, ilohiyot ilmi bilan mashhur bo'lgan va mahalliy aholi orasida obro'-e'tibor qozongan Axat xonning maslahatchisi bo'ldi. Pokistondan meros olib, oʻz mablagʻi hisobidan madrasa qurdirgan va shu kungacha saqlanib qolgan. 
Rejaga ko'ra, bu murakkab uch hovli majmuasi: ikkita hovli sharq-g'arbiy o'qi bo'ylab joylashgan, uchinchisi janubdan ularga tutash. Madrasaga janubiy hovlining g‘arbiy tomonidan asosiy kirish eshigi mahalliy hunarmand Iskandarxo‘ja o‘ymakorligi naqshlari bilan bezatilgan yog‘och darvozali portal gumbazli darvozaxona bilan ta’kidlangan. Har tomondan turar-joy binolari madrasaga qattiq tutashgan. Janubiy hovlining perimetri boʻylab (32 X 26 m) turar-joy xonalari qurilgan, faqat janubiy qismida koʻp ustunli toʻrtburchak shaklda, shifti tekis toʻsinli masjid qurilgan. Mana shu yerda. janubi-sharqiy burchagida kichik minora saqlangan. Qolgan hovlilar — sharqiy (35x20 m) va gʻarbiy (23x11 m) ham hujralar bilan oʻralgan. Madrasaning sharqiy qismida ayvon (hozir yo‘qolgan), g‘arbiy qismida o‘quv xonasi qurilgan. Bu erda siz turli xil konstruktiv turdagi shiftlarni kuzatishingiz mumkin: tonozlar, gumbazlar va tekis nurlar. Madrasaning pishiq g‘ishtdan yasalgan fasadlari ritmik qator lansetli sayoz bo‘shliqlar bilan bezatilgan. Ichki qismlar ganch bilan shuvalgan.
Majmuaning hovlilar tizimiga boʻlinishiga bu yerda oʻqitiladigan fanlarning guruhlanganligi sabab boʻlgan boʻlishi mumkin, ularda ilohiyotdan tashqari, adabiyot, matematika, astronomiya, tarix va hokazolarni ham oʻrgangan. Atoqli qoʻqonlik Muhammad Amin Xoʻja. shoir Muqimiy shu madrasada tahsil olgan.
G'ishlik masjid
Gʻishtlik masjidi 20-asr boshlarida qurilgan. mahalliy hunarmandlar tomonidan o'z mahallasi - G'uzor parishionlari uchun.
Pishgan gʻishtdan qurilgan simmetrik bino teng kattalikdagi zal va sharqqa ochilgan ayvondan (7,8X18,4 m) iborat. Qishki xona va ayvonning gʻarbiy devorlarida simmetriya oʻqida lansetli chuqurchalar koʻrinishidagi mehrob boʻshliqlari joylashgan. Yozgi qismning tekis shiftini ikki qatorga o'rnatilgan 12 qirrali yog'och ustunlar qo'llab-quvvatlaydi. Nurli ship yarim silindrsimon perchlardan yasalgan bo'lib, konveks tomoni pastga qarab yotqizilgan bo'lib, bu shiftning plastik eritmasini boyitadi. Zalni qoplagan tuzilmalar rus muhandislarining ta'sirini ko'rsatdi; bu erda an'anaviy oraliq tayanchlarni yo'qotib, soxta shiftli yog'och rafters tizimi qo'llaniladi.
Masjidning dekorativ bezaklari alohida ahamiyatga ega. Ustunlar tanasidan figurali pastki nurlarga o'tish ochiq naqshli o'ziga xos yog'och tekis uchburchaklar orqali amalga oshirildi. Shiftdagi plafondlar o'simlik naqshlarining nozik ishlangan bezaklari bilan qoplangan, ularda qizil va yashil ranglar ustunlik qiladi.
Lakonik reja va oʻziga xos bezak Gʻishtlik masjidini Qoʻqon meʼmorchiligining eng yaxshi yodgorliklari qatoriga qoʻydi. Bino restavratsiyadan keyin kutubxona sifatida foydalaniladi.
Dahmai Modarixon
Dahmai Modarixon (Xon onasi) ayollar - xon sulolasi vakillari dafn etilgan. Majmuadan faqat asosiy fasad burchaklarida oʻrnatilgan ikki qirrali minorali kirish portali-gumbaz hajmi (7,5 X 8,7 m) saqlanib qolgan. Oldingi kompleksdan farqli o'laroq, bu erda nisbatlar yanada nafisroq va portal dekorasi ancha nafisroq bo'lib, bu erda mozaikali plitkali geometrik naqsh mayolikaning nozik, nozik gulli bezaklari va lanset tokchalarining ganch stalaktit bilan to'ldirilganligi bilan birlashtirilgan. Portalning o'ng tomonida, olti burchakli koshinlardan birida me'mor 1241 hijriy (1825) qurilish sanasini sir ostida qoldirgan. Ichki qismdagi gumbazning bezaklari o'ziga xos bo'lib, u spiral qovurg'ali ganch naqsh bilan bezatilgan.
Bu nekropollarning kompozitsion texnikasi va dekorativ yechimi Farg‘onaning so‘nggi memorial me’morchiligining mahalliy an’analarini o‘zida mujassam etgan.
Mehrigiyo” agroturistik kompaniyasi
“Mehrigiyo” 1992 yilda kichik korxona sifatida tashkil etilgan. Shifokorlar, fitoterapevtlar, xalq tabiblari jamoasi birlashdi va vaqt va tajriba ko'rsatganidek, zamonaviy farmatsevtika va qadimgi sharq tabobati yutuqlarini sintez qilishga muvaffaq bo'ldi, buning natijasida qisqa vaqt ichida iste'molchilar ishonchini qozondi. O‘zbekistonda ham, xorijda ham g‘olib bo‘ldi.
Korxonaning asosiy faoliyati dorivor oʻsimliklardan dorivor choylar ishlab chiqarish hisoblanadi. Mahsulotning yuqori sifati va samaradorligiga erishish uchun nafaqat o‘simliklarni yig‘ishtirib, qadoqlash, balki o‘z plantatsiyalarimizda yetishtirish, o‘simliklarni kerakli ko‘rsatkichlar bo‘yicha tanlab, saralash ham o‘zlashtirildi. Tayyorgarlikning muhim tafsiloti - bu o'simlikni kerakli qismlarga ajratish, so'qmoqlar, poyalar, barglar, kurtaklar, inflorescences va urug'larga bo'lish. Bundan tashqari, choy tayyorlash uchun retsept turli darajadagi silliqlash, sovuq yoki issiqlik bilan ishlov berish va qarishni talab qiladi. Kompaniyaning mutaxassislari ishlab chiqarishning har bir bosqichi ustidan nazoratni amalga oshirib, ushbu jarayon uchun mas'uldirlar.
Kompaniyaning g‘ururi uning geografik joylashuvi – Farg‘ona vodiysining unumdor tuprog‘i, Tyan-Shan bilan o‘ralgan, loyqa Sirdaryo va yuqori minerallashgan tog‘ daryosi Oqsuv bilan sug‘oriladigan, yiliga 300 quyoshli kun, toza havo, kutilmagan uyg‘unlikdir. tuproqlari - qumtosh va solonchakdan to tog' etaklari va sarg'ish tuproqqa, shuningdek iqlimi, g'arbda bo'ronli dasht va janubi-sharqda salqin nam. Bu ishlab chiqarish uchun yuqori sifatli to'yingan xom ashyo olishga yordam beradi. Korxona plantatsiyalarida valeriana, romashka, balzam, sut qushqo'nmasi, qichitqi o'ti, civanperçemi kabi mashhur o'simliklar, qonni tozalovchi, dorivor choylar etishtiriladi.
Korxona mahsulotlariga ichki va tashqi bozorda talab katta. Ayni paytda korxonada shifobaxsh giyohlardan 30 dan ortiq turdagi choy, ko‘k va qora “Mujiza” (“Mo‘jiza”) choyi, “Papayya” choyi, “Papayya” qo‘shimchali asal hamda bir qancha pomaza, moy va ekstraktlar ishlab chiqarilmoqda. tosh mevalar va boshqa o'simliklardan.
2005-2006-yillarda “Tashabbus” respublika ko‘rik-tanlovida faxrli o‘rinni egallagan korxona 2007-yilda “Ekologik toza texnologiya” nominatsiyasida g‘oliblikni qo‘lga kiritdi. 2010-2012 yillarda World Food Uzbekistan xalqaro oziq-ovqat ko'rgazmasida “Mujiza” va “Papayya” choyi (qora, yashil), “Papayya qo'shimchali asal” medali va “Sifat ustasi” diplomiga sazovor bo'ldi.
Choyni tozalash, saralash va qadoqlash uchun korxonada zamonaviy jihozlardan foydalaniladi, choy bir martalik filtr qoplarga qadoqlanadi. Ayni paytda korxonada papayya choyi, mujiza choyi, qo‘shimchali papayya asal mahsulotlarini uzoq xorij va MDH davlatlariga doimiy eksport qilishni yo‘lga qo‘yish rejalashtirilgan.