Universal Impact Factor: 7,1 issn: 2181-2454

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS) 
Google Scholar
 
Universal Impact Factor: 7,1
 
ISSN:2181-2454
 
www.carjis.org
DOI: 10.24412/2181-2454-2022-2-385-393 
VOLUME 2 | ISSUE 2 | 2022
Tashkent, Uzbekistan 389 E-mail: [e-mail] 
ishlatiladi. Bu haqorat zamirida Allohga ishonch-e‟tiqodi yo‟q, xudodan, dindan 
qaytgan, xudosiz ma‟nolaridan tashqari vijdonsiz, vijdonfurush, yaramas, razil, 
diyonatsiz kabi dunyoviy imon mazmuni ham aks etgan. Bu shunday og‟ir diniy va 
dunyoviy haqoratki, o‟tmishda shu haqoratga asossiz duchor bo‟lgan oriyatli kishilir 
haqorat etuvchi kimsa ustidan qoziga shikoyat qilishgacha borgan. Imoni yo‟q 
kishilar esa mahalla-ko‟yda, yaqin kishilari orasida la‟natlangan hisoblangan, unday 
kishilar bilan muomala qilinmagan, oxir-oqibatda oriyati dosh berolmasa ko‟chib 
ketishgacha borilgan.Demak, imon inson hayoti va faoliyatiga asos bo‟ladigan diniy 
va dunyoviy ma‟naviy-ahloqiy qadriyatlar tizimidir. 
Imonni faqatgina tarixiy qadriyatgina emas, balki hozirgi kunimizda ham inson 
kamolotiga bevosita daxldor bo‟lgan ma‟naviyat deb qarashimiz lozim.O‟zbeksiton 
mustaqilligini mustahkamlashga hissa qo‟shayotgan fuqarolarning imoni mustaqillik 
ishiga fidoyilik, millatparvarlik, vatanparvarlik, baynalminalchilik, porloq kelajakka 
ishonch, davlatimiz ramzlariga sadoqat, milliy g‟urur va iftixor tuyg‟ularini o‟zida 
tarbiyalash, ishbilarmonlik, tadbirkorlik singari yangi ahloqiy qadriyatlarni o‟zida 
namoyon etishidan iborat. 
Demak, insoniylikning muhim shartlari – diyonatlilik, mehr-shafqatlilik, poklik 
va halollilikni imon tushunchasi o‟z ichiga oladi. Chunki, faqat imon sohibi bo‟lgan 
insondagina diyonat, mehr-shafqat, poklik va halollik bo‟ladi. Imonsiz kishilardan 
uni kutish mumkin emas. Ana shu va boshqa fazilatlar bo‟lmagani uchun ham ba‟zi 
odamlarga nisbatan imonsiz so‟zini ishlatamiz.Endi shaxs ma‟naviy fazilati 
imonlilikning ba‟zi tushunchalarini izohlashga o‟tamiz. Ularning mazmuni, mohiyati 
v amaliy ahamiyatini chuqur anglab olmoqlik va o‟zimizning kundalik hatti-
harakatimizda amal qilmoqlik bizni har damda yuksak insoniylikka, komillikka 
tomon eltadi, demakki imonimiz mustahkamlana boradi. Imonning boshi – taqvo. 
Taqvo – har noto‟g‟ri ishga qo‟l urishda – Allohdan qo‟rqish, yomon ishlardan 
saqlanish. Allohdan qo‟rquvchi banda oilada, jamiyatda halol yashaydi, haromga qo‟l 
urmaydi, oxiratda javob berishini o‟ylab, birovning haqiga xiyonat qilmaydi, to‟g‟ri 
bo‟ladi, poraxo‟rlik qilmaydi, qasamxo‟r bo‟lmaydi, birovni aldamaydi, yolg‟on 
gapirmaydi, kishilarga, vatanga hiyonat qilmaydi va boshqalar. Ilohi hammamizga 
ham taqvodor bo‟lish nasib etsin. Bu o‟zimizga bog‟liq. Sharm-hayo ham imonlilik 
belgisi sanaladi. Sharm – har bir odamning nojo‟ya, yomon hatti-harakatlardan o‟zini 
tiya olish, uyalish hissi. Hadisi shariflarda aytilishicha, odam eng avvalo, o‟zidan 
uyalishi kerak. Nojo‟ya, yomon qilmishi, hatti-harakati uchun o‟zidan uyalgan odam 
o‟zgaga ham nojo‟ya hatti-harakatni ravo ko‟rmaydi. O‟zidan uyalmagan odamda 
sharm bo‟lmaydi. Demak, sharm odam o‟z nojo‟ya hatti-harakati uchun o‟z vijdoni, 
diyonati oldida javob berish hissi, desak bo‟ladi. 

---