O’rnini aniqlaydi va quyidagi shakllarda amalga oshiriladi



Download 185,67 Kb.
Pdf ko'rish
Sana29.12.2021
Hajmi185,67 Kb.
#80216
Bog'liq
13nnn



JAVOBLAR 

 

1

. Kasb tanlashga Yo’llash eng avvalo odam imkoniyatlari va u yashayotgan muhitning 

bir  qancha  sharoitlarini    o‘rganishdan    boshlanadi.    Bularni    umumlashtirib    mehnat 

ekspertizasi deb aytiladi. Ibn  Sino  har  bir  insonning  mijozidan  kelib  chiqqan  holda  

kasb  tanlashga alohida  e‘tibor  berish  kerakligini  ta‘kidlashi  uning  yoshlarni  kasb 

-hunarga  yo’llash    masalalariga    alohida    e‘tibor    bilan    yondashganini    ko’rsatadi.  

Uning fikricha,  har  bir  inson  faqat  unga  tegishli  bo’lgan  xususiyatlargagina  egadir,  

unga o’xshagan insonlar kamdan-kam bo’ladi. Kasb  tanlashga  yo’naltirish  davlatning  

tadbir  –  choralari  tizimidan  iborat bo’lib  inson  tomonidan  tanlanadi,  o’z  hayot  

yo‗lining    ilmiy    asoslanganligini  ta‘minlashga    xizmat    qiladi,    u    turmushda    o’z  

o’rnini  aniqlaydi  va  quyidagi shakllarda amalga oshiriladi: 

1)  maktabda kasbiy ma‘lumotlar berish; 

2)  kasb – hunar maorifi bilan shug‗ullanish: 

3)  radio, televidenie, kino, matbuotda tashviqot qilish; 

4)  kasb yuzasidan maslahatlar; 

5)  kasbga saralash (qobiliyatiga binoan); 

6)  kasbga moslashish (adaptatsiyalash). 

Mazkur sohada psixologik izlanishlar olib borgan K.K.Platonov muayyan sxema ishlab 

chiqqan  bo’lib,  u  “Kasb  tanlashga  yo’naltirish  uchburchagi”  deb  nomlanib,  o’zining 

ixchamligi  bilan  boshqalardan  ajralib  turadi.    Xuddi    shu    bois  kasb    tanlashga  

yo’llashda,  reorientatsiyalashda  undan  unumli  foydalanish mumkin. Kasb tanlashga 

yo’naltirish uchburchagining muhim bir tomoni  – bu har xil kasb   –  hunar  egasiga  

nisbatan  qo’yiladigan  talablar  yuzasidan  muayyan bilimning  mavjudligidir. 

Kasb  tanlashga  yo’naltirilgan  uchburchak  shaxsning  qiziqishi,  mayli, xohishi,  o’zini  

o’zi  baholashi,  nufuzi  kabilarga  oid  materiallarni  o’zida mujassamlashtiradi. 

 

2

. Kasb tanlashga ta’sir etuvchi sharoitlarga ko‘pgina kasbga asoslangan omillar  ta’sir 

etadi.  Bular kasb tanlovchilaming qiziqish va manfaatlari,  qobiliyatlari,  sog‘lig‘ining 

darajasi  va  jamiyatni  kadrlarga  bo‘lgan  ehtiyojlari  hisoblanadi.    Kasb    tanlashning  

o‘ziga xos formulasi bo‘lib, u quyidagilarda ko‘rinadi. Bu kasb tanlovchining quyidagi 

fikrlarida  “xohlayman”,  “  bajara  olaman”,  “kerak”    degan  fikrlarida  ko‘rinadi.  Kasb 

tanlovchilaming  kasb  tanlashlariga ko‘pgina omillar  o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Bunda 

birinchi  o‘rinda  shaxsning  kasbga  bo‘lgan  ehtiyoji,    uning    motivlari,    layoqati,  

qiziqishi,  iqtidori  va  qobiliyati kabilar turadi. Yoshlarda kasb tanlashga ta’sir etuvchi 

qator  tomonlar  bordir.  Bu­lar    ularning    sulolasi,    ota-onasi,    aka-ukalari,    qavmu-

qarindoshlari, atrofidagi  namuna boiadigan  insonlar,  avlodlar bilan bogliq jarayonlar, 

atoqli  shaxslar  bilan  b  o  g  iiq  voqealar,  allomalar  to‘g‘risidagi  malumotlar  va  shu 

kabilami ko‘rsatish mumkin. Kasb tanlashda bu kabi omillar ham o‘z ta’sirini 




o‘tkazishi mumkin boiadi. Kasb tanlovchilardagi havas,  orzu va bularga  erishish kabi  

tomonlar ularni shu kasbni tanlashlariga har doim intilib turishga majburlaydi. Masalan,  

avlodarida kimdir yaxshi vrach bolsa kasb tanlovchi xuddi shu insonga o‘xshab  vrach 

bolishga va aynan shu inson kabi yaxshi  nom chiqarishga harakat qiladi.  Bu undagi  

havas    bo’lib  doimo  shu  kasbni    tanlashga  undab    turadi.    Xuddi    shunday  jumalist,  

olim, modeler, yaxshi tikuvchi. 

 

3

.  Kasb    tanlash  jarayonida  yoshlarda    sodir  bo‘ladigan  o  ‘ziga  xos  jarayonlar    bu  

undagi  jismoniy  va  ruhiy  o‘zgarishlarda,  o‘zidagi o‘zgarishlar  asosida  o‘zini  katta  

inson  b o ‘lib  borayotganini  bilib borishi,  atrofdagilami  unga  nisbatan  kattalardek  

munosabati  va shu  kabi jarayonlar  insonni  endi  o‘z  hayotini  qurish  uchun  kasb 

tanlashiga  olib  keladi.  Kasb  tanlash  uchun  esa  unga   bilim  va   malakalar juda  

zarurdir.  Kasb  tanlayotgan  inson  o‘zining  psixologik jarayonlarini  va psixologik  

xususiyatlarini  boshqarishi  va  ulardan foydalanishi  zarur bo‘ladi.  

В.  M.  Tanlov  ko‘rsatib  o ‘tganidek  kasb  tanlashdagi  insonni har  xil  xatti  -  harakati,  

uning  o‘ziga  xosligi,  uning  ishonchi,  qiziqishi, bilmi, layoqati, odati, o‘ziga xosligi 

shaxs psixologik hayoti bilan bog‘liq bo‘ladi.  Insonda yuz berayotgan jarayonlaming 

psixologik va fiziologik tomonlarining asosi bu u yoki bu darajada sodir bo‘layotgan  

shartli bog‘lanishlar  hisoblanadi. B.M. Teplov bir xil sharoitlarda ham insonlar bir - 

biridan  ajralib  turishini,  ulami  bilim  olishida,  ish  bajarishdagi    psixo  fiziologik 

imkoniyatlari  har  xil  bo‘lishini  ko‘rsatib  o‘tdi.  Bu  jarayon  I.P.Pavlov  tomonidan  

nomlagan  nerv  tizimiga  yoki  oliy  nerv  faoliyatiga  bog‘liq    bo‘ladi.  I.P.Pavlov  

tasawuricha nerv tizimini uchta xususiyati mavjud. Bu  uning  kuchi,  harakatchanligi  

va  muvozanatligidir.  Bular  nerv tizimining xususiyatlari  o‘zaro munosabatda insonga 

xos  bo‘lgan 4 ta temperamentni shakllantiriadi.  Bular sangvinik, xolerik, flegmatik va 

melanxolik tiplardir. Bular esa insodagi jismoniy va psixologik jarayonlarda, ulaming 

holalarini  tushuntirib  berishda  katta  ahamiyatga  ega  bo'ladi.  Bu    kabi    ko‘plab  

tadqiqotlarda  kasb    tanlovchining    psixologik  va  jismoniy    sog‘lomligi    masalasi 

ko‘rilgandir.O‘qituvchi    o‘quvchi  bilan  o‘zaro  munosabatda  bo‘lganida  uning 

psixologik va fiziologik holatlarini ham o‘rganib boradi. Tanasi sog‘ va ruhi sog‘lom 

bo‘lgan o‘quvchi o‘zi tanlayotgan kasbni  aniq va irodasiga asoslanib tanlab oladi. Yosh  

davrlari  o‘ziga  xos  bo‘lgan  psixologik  va  jismoniy  tuzilishni    olib    keladi.    Kasb  

tanlashda  bolalami  yoshiga  asosan  o‘ziga xos bo‘lgan psixologik xususiyatlaridan 

kelib chiqqan holda kasbga bo‘lgan munosabati shakllanadi.  Bu sohada  avvaldan ham  

insonlami ma’lum bir yoshiga qarab  ajratishlar bo‘lgan. 

 

4

. Professiogrammani tajribada  tekshirish - mehnat  psixologiyasida muayyan  kasbga  

nisbatan  qo‘yiladigan  psixologik  talablarni  eksperimental ravishda tekshirib ko‘rish. 




Professiogrammaning  bir  qismini  psixologik  professiogramma,  qolgan  bir  qismini  –  

inson  psixikasiga  quyiladigan  talablar, ya‘ni  kasb qobiliyatlari  ro’yxat  tashkil qiladi. 

Professiografiya kasblar klassifikatsiyasini ham o’z ichiga oladi, bu  turli  mezonlari  

bilan  ifodalanadi:  texnologik,  gigienik,  psixologik  va boshqalar.  Har  qanday  kasbni  

o‘rganish    va    tavsiflash    har    doim    ma‘lum  maqsadni  kozlaydi  va  shu  maqsadga 

bo‘ysunanadi. 

Professiogrammalar    quyidagi    vazifalarni    bajarishga    qaratilgan    xillarda  bo’lishi  

mumkin:  kadrlar  tayyorgarligini  asoslashga,  gigienik  sharoitlarni hisobga  olish  va  

uni  sog‘lomlashtirishga;  kasb   tanlashni  asoslashga;  kasbiy  maslahat  va  kasbiy  

tanlovni    asoslashga;    mehnatga    baho    berish    normativlarini,  mehnat  xavfsizligi 



saviyasini kutarish va boshqalar. 

Download 185,67 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish