Умурзоқов, А. Тошбоев


Ер ресурслари ва ундан самарали фойдаланиш



Download 0,6 Mb.
bet13/125
Sana02.06.2022
Hajmi0,6 Mb.
#630357
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   125
Bog'liq
Фермер хужалиги буйича-unlocked

Ер ресурслари ва ундан самарали фойдаланиш


Қишлоқ хўжалигида ер асосий ишлаб чиқариш воситаси бўлиб, кишиларнинг ерга ишлов бериши йўли билан ишлаб чиқариш шаклланади. Ер бир пайтда меҳнат предмети (меҳнат йўналтирадиган объект сифатида) ва меҳнат қуроли (ерда зарур биологик шароитларни туғдириш натижасида ўсимликлар ривожланади) сифатида қишлоқ хўжалигида юзага келади. Ер ҳар бир халқнинг асосий бойлигидир.
Ўзбекистон Республикаси 447,4 млн. гектар ер майдонига эга. Республика қишлоқ хўжалигига яроқли ер майдонларининг 81 фоизи ёки 26,6 млн. гектари яйлов ва пичанзорларни ташкил этади. Ўзбекистонда қишлоқ хўжалигига яроқли ерларнинг 16 фоизи ҳайдаладиган ерларни ташкил этади. Шундан 3,0-3,2 млн. гектари ҳайдалади ва лалми деҳқончилик билан шуғулланилади. Қолган қисмидан намлик жуда кам бўлганлиги сабабли фойдаланилмайди.
Республика ерининг бир қисми шаҳарлар ва аҳоли пунктлари, бир қисми транспорт ва коммуникациялари, дарё ва сув ҳавзалари билан банд ерлар, ўрмон хўжалиги ерлари, ҳарбий мақсадлар учун ажратилган ерлар ва давлат захира фондидан иборат. Биз учун энг муҳими, қишлоқ хўжалигига яроқли ерлар ҳисобланади. Республиканинг ер манбалари чекланган ва у қишлоқ хўжалиги тармоғида фойдаланиладиган ресурс сифатида камайиб бормоқда.
Қишлоқ хўжалигида ер фонди асосий ишлаб чиқариш воситаси сифатида қуйидаги хусусиятларга эга:

    1. Ер табиатда чегараланган. Уни инсон хоҳлаганча кўпайтириш имкониятига эга эмас. Шунинг учун, мавжуд ер ресурсларидан самарали фойдаланиш даркор. Бундан ташқари, саноатнинг, коммуникациянинг ўсиши, аҳолининг кўпайиши табиий ҳолда бир кишига тўғри келадиган ер майдонининг қисқаришига олиб келади. Қолаверса, инсониятнинг ердан тўғри фойдаланмаслиги сабабли, уларнинг қишлоқ хўжалиги оборотидан чиқиб кетиш ҳоллари ҳам юз бермоқда. Тупроқ эррозияси, шўр босиш, касалликларга чалиниш каби тараққиётнинг салбий оқибатларини камайтириш ҳар бир давлатнинг, ердан фойдаланувчиларнинг асосий вазифасидир.

    2. Ер – табиат маҳсули.

    3. Ер абадий ишлаб чиқариш воситасидир.

    4. Турли жойларда мавжуд ер майдонлари турли сифатга, яъни унумдорликка эга. Ернинг табиий ва сунъий унумдорлиги бир-биридан фарқланади. Табиий унумдорлик бу инсон аралашувисиз табиат томонидан вужудга келган ернинг ҳосил бера олиш қобилиятидир. Инсон аралашуви натижасида вужудга келган унумдорлик сунъий унумдорликдир. Бу унумдорликни ошириш имкониятлари катта.

    5. Ерни бир жойдан иккинчи жойга кўчириш мумкин эмас. Мавжуд ерларда экин турларини жойлаштириш, техникадан фойдаланиш, ишлаб чиқариш ҳажмига бўлган талабларни келтириб чиқаради.

    6. Ер абадий ишлаб чиқариш воситасидир. Ердан тўғри фойдаланиб, иқтисодий унумдорликни оширишга эътибор берилса, алмашлаб экиш, экинларни тўғри жойлаштириш,

тармоқларни бир-бири билан ихтисослаштирилганда, унинг физик структураси бузилмай, тупроқ унумдорлиги ошади.
Ердан фойдаланиш унумдорлиги уч хил бўлади:


  1. Download 0,6 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   125




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish