Umurtqalilar zoologiyasi

33-rasm. Suyakli baliqlarning yaxlit skeleti: 
1-umurtqaning ustki ostist o ‘simtasi, 2-umurtqaning pastki yoyi, 3-umurtqa- 
ning pastki ostist o ‘simtasi, 4-qovurg‘alari, 5 muskul oralig‘i suyakchalari, 6-qan- 
ot shu’lalarining asosiy (radialiya) suyakchalari, 7-qanot shu’lalari, 8-yelka kamari 
suyaklari, 9-chanoq kamari suyaklari, 10-bosh skeleti. 
0 ‘q skeleti (umurtqa pog'onasi). Suyakli baliqlarning 
umurtqa pog'onasi faqat xondral suyaklardan tashkil topgan 
bir qancha umurtqalar yig'indisidan iborat. Zog'ora baliqning 
umurtqa pog'onasi ham faqat tana va dum bo'limlariga bo'linadi. 
Umurtqalar tanasi qo'sh botiq amfitsel (umurtqa tanasini har 
ikkala yuzasi ham ichkariga botib kirgan) tipda, ulaming 
orasida xorda qoldiqlari saqlanib qolgan (34-rasm), xorda qol- 
diqlari umurtqa tanasini teshib o'tadigan tor kanallar orqali bir-
biriga qo'shiladi. Tana va dum boiimlarining umurtqalari 
tuzilishi jihatidan bir-biridan farq qiladi. 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
34-rasm. Suyakli baliqlar umurtqa pog'onasi dum 
boiimining uzunasiga kesimi: 
1-reduksiyalangan xorda, 2-um urtqa tanasi, 3-ustki yoy, 4-ustki ostist o ‘sim ta, 5-orqa 
miya kanali, 6-pastki yoy, 7-pastki ostist o ‘simta, 8-gemal kanal. 
Tana boiim i umurtqa tanasining (35-rasm) ko'ndalang ke­ 
simi yumaloq boiib, uning yon tomonlaridan yonbosh 
o'simtalar chiqadi. Bu o'simtalarga tana bo'shlig'ining ustki 
tomondangina emas, balki yon va qisman qorin tomondan 
ham o'rab turuvchi qilichsimon qayrilgan qovurg'alar birika­ 
di. Umurtqalarning ustki qismidan ustki yoylar chiqib, ular 
ustki qiltanoq o'simtalar bilan qo'shiladi. Ustki yoylardan hosil 
boigan kanalda orqa miya joylashgan. Dum boiimi umurtqa­ 
larining ham tana va yoy qismlari boiadi. Biroq ularning 
ko'ndalang o'simtalari pastga joylashib, pastki yoylami hosil 
qiladi va ostki qiltanoq o'simtalari bilan qo'shiladi. Ostki 
yoylardan hosil boigan kanal gemal kanal deb ataladi, unda 
dum arteriya va venalari joylashgan. Bundan tashqari, zog'ora 
baliqda ko'pchilik suyakli baliqlarda bo'lgani kabi yon tomo­ 
nidan har qaysi qovurg'aga muskullarga o'rnashgan ingichka 
muskul suyakchasi kelib qo'shiladi, bu suyakchalar qiltanoq- 
lar deb ataladi. 
Suyakli baliqlarning miya qutisi. Suyakli baliqlarning 
bosh skeleti ham akulalarning bosh skeleti singari ikkita asosiy 
62 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
boiimga: