5-ma’ruza. Mavzu: Kanallardagi rostlovchi inshootlar. Reja: Kanal. Kanallarning vazifalari

5-ma’ruza.
Mavzu: Kanallardagi rostlovchi inshootlar.
Reja:

1. 
   Kanal. Kanallarning vazifalari.
   
2. 
   Kanallardagi rostlovchi inshootlar.
   

Bir joydan ikkinchi joyga suv o‘tkazish vazifasini bajaradigan to‘g‘ri kesimli ochiq sun’iy o‘zanlarga kanal deb ataladi.

Vazifasi bo‘yicha kanallar energetik, kema o‘tkazuvchi, ichimlik suvini o‘tkazuvchi, sug‘orish, zah qochirish, yaylovlarga suv yetkazuvchi, yog‘och oqizuvchi va kompleks vazifalarini bajarishga mo‘ljallangan turlarga bo‘linadi.
Energetik kanallar suv omborlari yoki daryodan gidroenelektorastansiyaga suv yetkazish vazifasini bajaradi. Energiya yo‘qotilishini kamaytirish maqsadida ular ko‘pincha ancha kichik nishablik bilan loyihalanadi. Ularning o‘zanligi odatda 20…25 km dan, suv o‘tkazish sarfi esa 2000 m³/s dan oshmaydi.
Kema o‘tkazuvchi kanallar. Suv transport tizimlari tarkibiga kiradigan kema o‘tkazuvchi kanallarning shakli va ko‘ndalang kesim o‘lchamlari o‘tkaziladigan kemalarning o‘lchamlariga va ular uchun ruxsat etiladigan oqim tezligiga bog‘liq ravishda qabul qilinadi.
Ichimlik suvini o‘tkazuvchi kanallar yirikroq aholi maskanlari va sanoat korxonalariga suv yetkazib berish uchun xizmat qiladi. Ular yuqori ishonchlikka ega bo‘lishi va yil davomida uzluksiz ishlay olish imkoniyatini ta’minlay olishi lozim.
Sug‘orish kanallari sug‘orish tizimlariga suv keltirish uchun mo‘ljallanadi. Ularning joylashuvi va sath belgilari maydonlarga kafolatlangan suv yetkazish imkoniyatini ta’minlashi lozim.
Zah qochirish kanallari botqoqliklarni quritish, sug‘orish maydonlarini ikkilamchi shurlanishdan saklash va drenaj suvlarini chiqarib yuborish uchun xizmat qiladi. Ular relefning past joylaridan o‘tkaziladi.
Yaylovlarga suv chiqaruvchi kanallar suv bilan ta’minlanmagan yoki kam ta’minlangan qishloq xo‘jaligi, jumladan, chorvachilikka iqtisoslashgan hududlariga suv yetkazish uchun barpo etiladi.
Baliq o‘tkazuvchi kanallar baliqlar urug‘ qo‘yadigan havzalarga suv keltirish va baliqlarni gidrotexnika inshootlariga kiritmasdan o‘tkazib yuborish uchun xizmat qiladi.
Yog‘och o‘tkazuvchi kanallar yog‘ochni qayta ishlash hududlariga yog‘och yotkazib berish uchun mo‘ljallanadi.
Kompleks kanallar bir vaqtning o‘zida turli vazifalarni bajaradi va ular tabiiy zahiralardan kompleks foydalanish uchun qo‘llaniladi.