Umurtqalilar

Tirik baqani yorib ichki tuzilishini o'rganish
Yorish uchun tanlangan tirik baqa tajriba o'tkazish uchun qulay. Baqani yorishdan oldin uni bir idishga soling, so'ngra unga bir necha tomchi xloroform tomizilgan paxtani tash- lang. Keyin banka og'zini qopqoq bilan mahkam yopib, baqani idishda 20-30 minut qoldiring. Shunda baqa o'ladi va uni yo­ rish mumkin. Yorishdan oldin baqani sovuq suvda yuvib, 5-
10 minut ochiq havoda xloroform hidini ketkazish uchun shamollating.
Yorish uchun tayyorlangan baqani vanna ichiga chalqan- chasiga (qorin tomonini yuqoriga qaratib) yotqizib, oyoqlari va tumshug'ini to'g'nog'ich bilan vanna tubiga qadang. So'ngra pinset bilan qorin terisini yuqoriga ko'tarib keyingi oyoqlari- ning asosidan bir oz oldinroqda qaychi uchi bilan ko'ndalangiga ozgina kesing, so'ngra shu kesikdan tumshuq tomon terini bo'yiga kesib chiqing.


Terining ichkaridan gavdaga yopishgan joylarini skalpel yoki qaychi bilan qirqing. Hosil bo'lgan teri parchalarini baqaning yon tomoniga yoyib, vannachaga nina yoki to‘g‘nog‘ichlar bilan qadang (45-A rasm). So‘ngra terining ichki yuzasini diqqat bilan ko'zdan kechirsak, juda ko‘p sonda mayda qon tomirlari bilan qoplanganligini ko'ramiz, bu qon tomirlar - juft teri arteriyasi va katta teri venasining tarmoqlaridir.
45-rasm. Baqani yorish sxemasi:
A — terini kesish, В — tana devorini kesish, V - kesilgan tana devorini yon tom onlariga ag‘darib vannaga qadash: 1-jag‘lararo muskullar, 2-yelka kamarining muskuli, 3-qorin devorining muskullari, 4-qorin venasi (punktir bilan kesish chizig'i k o ‘rsatilgan).

Qon tomirlarining teri ostida ko'p tarqalishi baqalarning teri orqali ham nafas olishini tasdiqlaydi.

Endi qorinning muskulli devorini 45-B rasmda ko'rsatilganday qilib kesib chiqing. Qorinning to'g'ri muskulini kesganda qorin qon tomirini kesmaslik uchun kesish chizig'ini bir oz yon tomondan o'tkazish lozim (aks holda vena ichidagi qon tashqariga quyiladi). Qorin muskulini bo'yiga kesishni to to'sh suyagiga qadar davom ettiring. Keyin pinset bilan to'sh suyagini yuqoriga ko'tarib, qaychi bilan o'rtasidan kesib, ikki­ ga ajrating va oldingi oyoqlardan to'g'nog'ichlami olib, oyoq- larni yon tomonlarga yanada tortib vannaga qaytadan qadang. Qorin devorini ham (45-V rasm) xuddi 45-B rasmda


ko‘rsatilganidek qilib kesing va hosil bo'lgan parchalarni te­ riga qo'shib vannaga qadang. Bu ishlarni bajargandan so‘ng vannaga preparat (baqa)ni qoplaydigan darajada suv quying.

Baqa ichki organlarining joylanishi Preparatning oldingi (yoruvchiga nisbatdan) tomonida baqa­

ning yuragi (46-rasm) joylashgan boiib, u yangi oidirilgan baqada qisqarib, kengayib turadi. Yurakning yon tomonlarida cho‘ziluvchan xaltasimon o'pkalar bor. Ular ichida havo boigandagina qizgish rangli boiib aniq ko'rinadi. Shuning uchun ulami pinset bilan joyidan (yurak ostidan) tortib chiqazib yoki hiqildoqqa uchi ingichka shisha naycha tiqib puflansa, ichiga havo to'lib bo'rtgan o'pkalarni ko'rish mumkin.