Umurtqa pog‘onasi, orqa miya yopiq shikastlanishi va o‘qotar qurollar jarohati

UMURTQALARNING SHIKASTLANISHIDA
BIRINCHI YORDAM
Umurtqalarning quyidagi shikastlanishlari tafovutlanadi: bog‘lamlarningcho‘zilishi va uzilishlari, umurtqalararo diskning shikastlanishi,chiqishi, umurtqa tanasi va o‘simtalarining hamda umurtha yoyiningsinishi.Umurtqalarning sinishida orqa miyaning shikastlanmaydigan, shikastlanadigan,orqa miyani ezadigan, qisman va to‘liq uzib yuboradiganturlari farqlanadi.

16-rasm.Shikastlanganlar mahsus qattiq zambilda yoki oddiy zambilga tahta
qo‘yib, unga yotqizilgan holatda tashiladi.
Orqa miyaning oq moddasi o‘zgarishiga olib keladiganqisman shikastlanishlar natijasida uning o‘tkazuvchanligi buziladi. Orqaildizlar shikastlanganda sezuvchanlikning hamma turlari va reflekslaryo‘qoladi.Singan umurtqalar asoratlarining kechish og‘irligi uning darajasi,hususiyati va orqa miyaning shikastlanish darajasiga bog‘liq. Orqamiyaning to‘liq uzilishi natijasida uzoq muddatli falajlik va orqa miyaorqali innervatsiyalangan joylarning anesteziyasi (sezuvchanlikningyo‘qolishi) yuz beradi. Orqa miya bo‘yin umurthalari bo‘limi shikastlansa,oyoq va qo‘llarning falajlanishi – tetraplegiya kuzatiladi. Bundan tashqari,
ba’zi hollarda diafragma va qovurg‘a oralig‘idagi mushaklar funksiyasiizdan chiqadi. Orqa miyaning ko‘krak yoki bel qismlari uzilishioyoqlarning falajlanishiga – pastki paraplegiyaga olib keladi. Orqamiyaning buzilishida qaysi bo‘limda bo‘lishidan qat’i nazar, tos organlarifunksiyalari buziladi (siydik ajralishi, defekatsiya) va oziqlanishning
buzilishi natijasida juda tez orada yotoq jarohatlari yuzaga keladi.Umurtqalar sinishida birinchi yordamning to‘g‘ri amalga oshirilishijuda ahamiyatga ega.Jarohatlangan kishini ehtiyotsizlik bilan bir joydan ikkinchi joyga olibyotqizishda suyak siniqlarining siljishi va qo‘shimcha shikastlanishlarga,shu jumladan orqa miyaning uzilishiga olib kelishi mumkin. Jarohatlangankishini ko‘tarib boshqa joyga yotqizishda juda ehtiyotkor bo‘lish va faqatbir necha kishi bir vaqtda bahamjihatlik bilan ko‘tarishi va yotqizishilozim. Shikastlanganlar mahsus qattiq zambilda yoki oddiy zambilga tahta
qo‘yib, unga yotqizilgan holatda tashiladi.Agartahtatopilmasa, bemornitibbiyzambilgaqornibilanyotqizibtashiladi, bundayholatdaumurtqasuyaklarisiljishiningoldiolinadi.
Umurtqada sinish ro`y berganda jarohatlangan odamni tag hismiga paner yoki tekis yo g`och q o`yish loziм . Bunda jarohatlangan kishini gavdasini egilmasligini taminlash kerak. Jarohatlangan kishining hovurhasi singan (nafas olishda ohrih bo`lsa) nafas chiqarishda ko`krakni bint bilan yoki sochiq bilan qisib o`rash kerak bo`ladi. Organizmda suyaklar chiqqanda ularga faqat tibbiy yordam ko`rsatishga ruhsatberiladi.

32-rasm. Umurtqasi singan kishiga birinchi yordam ko`rsatish.
Jarohatlanganda lat egan shishgan joylar mahkam bog`lanadi va lat egan joy sovutuvchi narsa bosiladi. Qorin atrofida lat eyishi juda havflidir. Bunday holda jarohatlangan kishini tezlik bilan kasalhonaga etkazish kerak.
Agar zarur umurtqa pog'onasi bir sinishi gumon bo'lsa qurboni tuzatish yordam berish uchun. Agar to'g'ri tashishlari kerak, shuning uchun bu holda kasalxonaga ziyorat qilmasdan, albatta, mumkin emas.
Quyidagicha birinchi yordam bo'ladi:

1. 
   Har qanday qattiq sirt ustida jabrlanuvchining orqa aniq joylamoq: u bir eshik paneli, fanera yoki boshqa har qanday mavjud moddiy bo'lishi mumkin.
   
2. 
   Oyoq va tanasi xavfsiz. 
   
3. 
   Bachadon mintaqada og'riq bo'lsa, u harakatsiz zarur.
   
4. 
   Ko'krak yoki bel umurtqa pog'onasi bilan umurtqa navbatida da jarohati uchun yumshoq yostiq qo'yish.
   
5. 
   Sabr qimirlamaslik berib keyin og'riq uchun og'riq qoldiruvchi berilishi mumkin.
   
6. 
   Siz yashash holatda bemor olib bo'lmaydi.
   
7.