Умуртқалилар зоологияси фанининг предмети, ўрганаѐтган объекти ва вазифалари

Саккиз тишлилар (Octodontidae) оиласига кирадиган нутрия 
(Myopotamus coepus) ҳам Жанубий Америкада тарқалган. Нутрия сувда 
яшайди ва сифатли мўйна беради ва шу сабабли бизда иқлимлаштирилган. 
Жанубий Американинг тоғли жойларида шиншиллалар (Chinchillidae) 
тарқалган бўлиб, буларни мўйнаси энг юқори баҳоланади. 
 
 
8 – Йиртқичлар туркуми - Carnivara 
Йиртқичлар туркумини 240 та тури бор ва ер юзида кенг тарқалган. Бу ҳайвонларнинг тиш тузилиши ўзига хос. Кескич ѐки қозиқ 
тишлари катта ва ўткир, курак тишлари майда, озиқ тишлари бўртмали ва ўткир қиррали бўлиши характерлидир. Устки жағдаги 
кейинги ѐлғон озиқ тиши билан пастки жағдаги биринчи ҳақиқий озиқ тишлари одатда катта бўлиши билан бошқаларидан ажралиб 
туради ва йиртқич тишлар деб аталади (143-расм). Тирноқлари яхши ривожланган, баъзан ичига тортиладиган ва ѐйсимон букилган 
бўлади. Ўмров суяги ѐки рудимент ҳолида, ѐки йўқ. Олдинги мия ярим шарлари кучли тараққий этган ва юзаси бурмали бўлади. Бу 
туркум 7 та оилага бўлинади. 
Виверралар (Viverridae) оиласига примитив йиртқичлар киради ва 
Жанубий Европа, Жанубий осиѐ ва Африкада тарқалган, 75 та тури бор, 
бизни фаунамизда йўқ. Улар майда ва ўртача катталикда бўлади. Типик 
вакили африка виверраси (Viverra zibetta) ва мангустлар (Herpestes) 
ҳисобланади. 
Сиртлонлар (Hyaenidae) оиласи Жанубий Осиѐ ва Aфрикада 
тарқалган. Асосан ўлимтиклар билан овқатланади, лекин баъзан йирик 
туѐқли ҳайвонларга ҳам ҳужум қилади. Оѐқлари кучсиз, жағлари ўта 
бақувват ва тишлари йирик бўлиб, қаттиқ суякларни ҳам чайнаш хусусиятига 
эга. МДҲ нинг Жанубида йўл-йўл Сиртлон (Hyaena hyaena) тарқалган. 
Мушуклар (Felidae) оиласига 36 та тур киради, булар ўрта ва йирик 
катталикда (массаси 1.5-275 кг) бўлиб, туркум ичида ўта гўштхўрлари 
ҳисобланади. Боши юмалоқ, кўзлари катта, бармоқда юради. Бу 
йиртқичларнинг характерли ов усули-писиб туриб, ғанимати устига бирдан 
ташланишидир. Уларнинг йиртқич тишлари кучли ривожланган. Типик 
вакилларига Узоқ Шарқда учрайдиган йўлбарс (Felis tigris), африка арслони

---

(Felis leo), биздаги тоғли ўрмонларида яшовчи силовсин (Felis lynx), 
Жанубий Осиѐ чўлларида тарқалган гепард (Acionyx jubatus)лар киради.