Umumiy psixologiya” fanidan o`quv- uslubiy majmua ta`lim yo`nalishi: Barcha ta`lim yo`nalishlari uchun

SHaxsning shakllanishida motivatsiyaning roli

A. Insonning motivlar oqimi to‘g‘risida mulohazalar.

Insonning motivlari tuzilishini, ularning asosiy funksional mexanizmlarini hamda shakllanish jarayoniga yo‘naltirishning strategik rejasini ishlab chiqish muammosini psixologik jihatdan tushuntirish uchun bolaning psixik rivojlanishi tahliliga o‘ziga xos ravishda taktik yondashish ma’qul.

SHaxsning motivlari oqimi muammosi uning ham metodologik, ham nazariy munosabatni tekshirish demakdir. CHunki to hozirgi davrgacha sobiq sho‘ro psixologiyasida uning ko‘pgina qismlari o‘z echimini topa olmagan.

G‘arb mamlakatlari hamda AQSH psixologlari orasida «biologik ehtiyojlar asosida inson motivlari yotadi», degan qarashlar majmuasi keng ko‘lamda qo‘llanib kelinmoqda. CHunonchi, AQSH psixologi B.Damellning fikricha, to‘qimada vujudga kelgan ehtiyojlar qo‘zg‘a-tuvchining asosiy manbai hisoblanadi. Mazkur g‘oya yuzasidan mulo-haza yuritgan Danlep esa «qo‘zgalish biologik to‘qimalardan chetga chiqmaydi», degan fikrga qat’iy ishonadi. Gilfordning ta’kidlashicha, faollikning birlamchi manbai ovqatdan» iboratdir. Lekin muallif o‘z fikrini izchil ochib berishga intilmaydi.

Bu vaziyatni baholashda psixologik muammolar oqimi bilan mo-tivlarning biologik oqimi o‘rtasida yuz beruvchi o‘zaro o‘rin alma-shishningsodir bo‘lishini muloqaza doirasidan tashqari chiqmaslik lozim. CHunki biologik shartlangan reja faollik manbai o‘zaro o‘rin almashish jarayonlari assimilyasiya va dissimilyasiya sifatida na-moyon bo‘ladi. Holbuki biologik holatlar psixik jarayonlarning moddiy asosini tashkil qiladi. Xuddi shu boisdan, ular birlamchi man-ba va psixik faollikiing negizi tariqasida yuzaga keladi.