Umumiy psixologiya” fanidan Mavzu: “Tafakkur va intellektual testlar” kurs ishi bajardi

Intellektual testlar turlari va xususiyatlari

Intellektual testlar psixik xususiyatlarni o’lchash uchun ishlatiladigan psixologik testlarning bir turi hisoblanadi. Ular aql, qobiliyat, shaxsiyat, psixopatologiya, nöropsikologiya, rivojlanish va qiziqishlarni baholashga yordam beradi.
Intellektual testlar turli xil tuzilish, ixtiyoriylik, maskalash, ob’ektivlik darajalariga ega bo’lishi mumkin. Shuningdek, ular baholanganlar soniga (shaxsiy yoki jamoa), tarkibiga (bilim, ko’nikma, malaka), ishlash mezonlariga (maksimal yoki odatda bajarilish) va Pervinning tasnifiga (psixometrik, ob’ektiv, sub’ektiv yoki proektiv) qarab ajratilishi mumkin.
Intellektual testlarning har bir turining o’ziga xos vazifalari va xususiyatlari mavjud:Aql testi sub’ektning umumiy aqliy qobiliyatini o’lchaydi. Uning natijasi IQ (intellektual koeffitsient) deb ataladi. Bu testlar odatda matematik, til yoki logik masalalarni hal qilishni talab qiladi.
Qobiliyatni sinash sub’ektning maxsus soha yoki faoliyatda ko’rsatadigan potentsialini o’lchaydi. Ular odatda musiqa, san’at, sport yoki kasbga oid testlardan iborat.
Shaxsiyat testi sub’ektning xulq-atvori, mizoji, ustanovkalari va munosabatlarini o’lchaydi. Ular odatda sub’ektiv yoki proektiv testlardan iborat.
Psixopatologiya testlari sub’ektning ruhiy holati va psixik kasalliklarga moyilligi haqida ma’lumot beradi. Ular odatda ob’ektiv yoki sub’ektiv testlardan iborat.
Neropsikologik test sub’ektning miyaga oid funksiyalarini o’lchaydi. Ular odatda kognitiv (xotira, diqqat, qarash), emotsional (his-tuyg’u) va motor (koordinatsiya, reaksiya) jarayonlarni baholaydi.
Rivojlanish qarish testi sub’ektning har xil yosh bosqichlarida psixik rivojlanishining xususiyatlari haqida ma’lumot beradi. Ular odatda bolalar va o’smirlar uchun ishlatiladi.Qiziqishlar professional kasbni sinash sub’ektning turli sohalar va faoliyatlarga bo’lgan munosabati va mosligini o’lchaydi. Ular odatda kasb tanlash va yo’naltirish uchun ishlatiladi.
Ushbu ma’lumotlar sizga foydali bo’lishini umid qilaman. Agar sizda boshqa savollaringiz bo’lsa, menga murojaat qiling.
Psixologiya fanida intellektual testlar turli ko'rsatkichlarni o'lchash uchun ishlatiladi. Bu testlar insonning intellektual qobiliyatini, ma'rifat darajasini, muammolar yechish va muhokama qilish qobiliyatini tahlil qilishda yordam beradi. Intellektual testlar, o'quvchilar, ishchi kuchlar, kadrlar bo'limlari, davlat va milliy institutlar, soha mutaxassislari va boshqalar tomonidan qo'llaniladi.
Quyidagi intellektual testlar turli xususiyatlarga ega bo'lishi mumkin:
Standart testlar: Standart intellektual testlar, qonuniy usullar va protseduralarga muvofiq tuzilgan va normativ ma'lumotlar bazasiga asoslangan bo'ladi. Ularning maqsadi, insonlarning intellektual darajasini normativ o'lchovlar yordamida baholash va taqqoslashdir. Standart testlar, qonuniy belgilangan protseduralar bilan bajariladi va natijalar o'rtasida taqqoslash uchun normativ ma'lumotlar bazasiga muvofiq qiymatlar beriladi.
Adaptiv testlar: Adaptiv intellektual testlar, testni bajaruvchining javoblari asosida testning talablarini avtomatik ravishda o'zgartirishga qodir. Bunda, har bir savol javobi natijasida test o'quvchining intellektual darajasiga mos keluvchi keyingi savolni tanlaydi. Bular natijasida, test o'quvchining darajasiga mos keluvchi batafsil tahlil va baholash beradi.
Gruppoviy va individual testlar: Intellektual testlar guruh va individual tarzda o'tkazilishi mumkin. Guruh testlari bir nechta odamlar tomonidan bir vaqtda bajariladi va jamoatchilik darajasini baholashga yordam beradi. Individual testlar esa har bir shaxs uchun alohida hisoblanadi va bireysel intellektual darajani baholashda foydalaniladi.
Tugallanish shakli: Intellektual testlar tugallanish shakli bo'yicha turli xil bo'lishi mumkin. Ba'zi testlar savollar va variantlar shaklida beriladi, ba'zilari esa boshqaruvchi tomonidan boshqariladi va o'quvchi boshqaruvchi buyruqlariga amal qiladi.
Intellektual testlar oʻquvchilar, ishchi kuchlar, kadrlar bo'limlari va psixologlar tomonidan amalga oshiriladi. Ularning maqsadi insonning intellektual rivojlanish darajasini, ma'lumot darajasini, muhokama va muammolar yechish qobiliyatini aniqlash va oʻlchashdir. Bu testlar o'quvchilarning o'zlarini yaxshi tashkil etish, kadrlarni to'plash, ishga joylashish va boshqalar bilan qisqa vaqt ichida aniqlashda muhim vositalar hisoblanadi.
Intellektual testlar psixologiya sohasida turli xususiyatlarga ega bo'lishi bilan birlikda, ularga quyidagi turlar va xususiyatlarning ham o'ziga xos:
Mantiqiy-sinov testlari: Bu turlar o'quvchilarning mantiqiy va tafakkur qobiliyatini o'lchashda foydalaniladi. Ular matematik, sifatlar, tartib va mantiqiy muammolar bilan bog'liq savollarni o'z ichiga oladi. Bu testlar tushunchalar, mantikalar va mantiqiy javoblar yordamida insonning mantiqiy tushunchalarini tahlil qilishga imkon beradi.
Lingvistik testlar: Lingvistik intellektual testlar til bilimini o'lchashda foydalaniladi. Ular so'z tushunchalarini, gaplashish, yozish va tahlil qilish qobiliyatini o'lchashda yordam beradi. Bu testlar orqali insonning so'zlashuv, yozuvlarni tahlil qilish, tafsilotlar bilan munozara qilish va tilni aniq foydalanish qobiliyati baholanadi.
Reyting testlari: Reyting intellektual testlari insonning ma'lum bir mavzuga oid bilim darajasini o'lchash uchun ishlatiladi. Ular adabiyot, tarix, matematika, fanlar va boshqalar bilan bog'liq savollarni o'z ichiga oladi. Bu testlar orqali insonning fanlarda ma'lumot darajasini aniqlash, ma'lumotlarini baholash va bilimini ta'kidlash mumkin.
Kreativlik testlari: Kreativlik intellektual testlari insonning o'zining kreativlik va innovatsion qobiliyatini o'lchash uchun ishlatiladi. Ular ma'naviy rivojlanish, muhokama va yaratuvchanlikga asoslangan savollarni o'z ichiga oladi. Bu testlar orqali insonning boshqaruvi, muhokama qilish, yaratuvchanlik, yangi ideyalarni taklif qilish va kreativlikni qondirish qobiliyati baholanadi.
Yechish testlari: Bu turlar insonning muammolar yechish va muhokama qilish qobiliyatini o'lchashda foydalaniladi. Ular muammolar va muammolar jadvallari, lojik jarayonlar va kritik fikrni o'lchash uchun savollar bilan ishlaydi. Bu testlar orqali insonning muammolarni tahlil qilish, muammolarni yechish va lojik jarayonlarda ishonchli bo'lish qobiliyati baholanadi.
Intellektual testlar psixologiya sohasida o'quvchilar, kadrlar, ishlab chiqaruvchilar va boshqa sohalar uchun muhim vositalar hisoblanadi. Ularning yaxshi tuzilishi, obyektivlik, ma'lumotlarni to'g'ri baholash va insonning rivojlanish darajasini aniqlashda yordam beradi.
Intellektual testlar psixologiya sohasida turli xususiyatlarga ega bo'lishi bilan birlikda, ularga quyidagi xususiyatlar ham o'ziga xosdir:
Normativlik: Intellektual testlar normativlik prinsipi asosida tuziladi. Bu, testning barcha baho to'plamlarini normativ ma'lumotlar bazasi bilan taqqoslash imkonini beradi. Normativlik, insonlarning intellektual qobiliyati va ma'lumot darajasini o'zaro taqqoslash va taqqoslash uchun foydalaniladi.
Obyektivlik: Intellektual testlar obyektiv hisoblanadi, ya'ni ularda subjektiv tasovvurlar va tafsilotlardan uzoq bo'linadi. Testlar o'quvchilar, ishchilar yoki baholash o'tkazuvchilari tomonidan bajarilgan o'zaro ta'sirning minimal darajasiga ega bo'ladi. Bu obyektivlik, test natijalarini adolatli va ishonchli qiladi.
Ishtirok etishning anonymligi: Intellektual testlar ishtirok etishning anonimligini ta'minlashga muhim ahamiyat bergan. Testdagi ishtirokchilar shaxsiy ma'lumotlari, nomi yoki shaxsiylik xususiyatlari haqida ma'lumotlar keltirilmaydi. Bu, obyektiv va ishonchli test natijalarini ta'minlash uchun muhimdir.
Kalibratsiya: Intellektual testlar tayyorlovchilari tomonidan kalibratsiya jarayoni orqali belgilangan. Bu, testning to'g'ri baho sistemasi va normativ ma'lumotlar bazasiga mos kelishini ta'minlaydi. Kalibratsiya natijasida testning to'g'ri va ishonchli baho sistemasi o'rnatiladi.
Testning validatsiyasi: Intellektual testlar tayyorlovchilari tomonidan testning validatsiya jarayoni o'tkaziladi. Bu, testning maqsad va ma'lumotlarni o'lchashda to'g'ri va ishonchli bo'lishini ta'minlaydi. Validatsiya natijasida testning ishonchli, aniqligi va maqsadiga mos keluvchi baho sistemasi aniqlanadi.
Intellektual testlar psixologiya sohasidagi muhim vositalardir. Ular o'quvchilar, ishlab chiqaruvchilar, kadrlar bo'limlari, davlat va milliy institutlar, soha mutaxassislari va boshqalar tomonidan intellektual qobiliyatni o'lchash, ma'lumot darajasini baholash va rivojlantirishda foydalaniladi. Bu testlar yordamida insonlarning rivojlanish darajasi, muhokama qilish, muammolar yechish va tafakkur qobiliyati tahlil qilinadi.
Intellektual testlar psixologiya sohasida turli xususiyatlarga ega bo'lishi bilan birlikda, ularga quyidagi xususiyatlarning ham o'ziga xosdir:
Ob'yektivlik: Intellektual testlar obyektiv hisoblanadi, ya'ni ularda subjektiv tasovvur va tafsilotlardan uzoq bo'linadi. Testlarni bajaruvchilar o'z subjektiv tasovvurlarini minimal darajada kirita oladilar. Bu obyektivlik, test natijalarini adolatli va soliqqa mos keluvchi qiladi.
Rejalar bilan amalga oshirish: Intellektual testlar belgilangan rejalar va protseduralarga muvofiq tuziladi. Bu rejalar natijasida testlarni tayyorlash, o'quvchilarga taqdim etish va natijalarni tahlil qilish jarayonlari nizomga solinadi. Rejalar test natijalarini soliqqa mos keluvchi qiladi va ulardan foydalanilayotgan natijalar ishonchli va soliqqa mos keluvchi hisoblanadi.
Xalqaro standartlarga mos kelish: Barcha intellektual testlar xalqaro standartlarga mos kelish uchun tuziladi. Ular barcha mamlakatlarda va tillarda o'rnatilgan normativ ma'lumotlar bazasiga asoslanadi. Bu standartlar testlarning soliqqa mos keluvchi, ishonchli va soliqqa mos keluvchi bo'lishini ta'minlashga imkon beradi.
Yechim topish usullari: Intellektual testlar yechim topish usullarini o'z ichiga oladi. Bu usullar testlardagi savollarni, javob variantlarini va natijalarni belgilash, hisoblash va baholash jarayonlarini o'z ichiga oladi. Test tuzuvchilari bu usullar orqali test natijalarini ishonchli va aniq hisoblash uchun yo'l harakat qiladi.
Maqsadlar va vazifalar: Intellektual testlar maqsadlar va vazifalar bilan tuziladi. Ularning asosiy maqsadi insonning intellektual qobiliyatini, tafakkur darajasini, ma'lumot darajasini, muhokama qilish va muammolar yechish qobiliyatini o'lchash va baholashdir. Testlar tuzilishi va mavzulari bu maqsadlarga to'g'ri keluvchi bo'lib tuziladi.
Intellektual testlar psixologiya sohasidagi muhim vositalardir, ular insonlarning intellektual rivojlanish darajasini, muhokama qilish qobiliyatini va tafakkur darajasini o'lchashda foydalaniladi. Bu testlar o'quvchilar, kadrlar bo'limlari, ishlab chiqaruvchilar, institutlar va boshqa sohalarda foydalaniladi.
Intellektual testlar psixologiya sohasidagi muhim vositalardir va ularning turlari va xususiyatlari o'quvchilar, kadrlar bo'limlari, ishlab chiqaruvchilar va boshqa sohalarda foydalanilishini ta'kidlash mumkin. Bunday testlarning davom etuvchi xususiyatlari quyidagilar bo'lishi mumkin:
Validatsiya va reliabilitet: Intellektual testlar validatsiya va reliabilitetga asoslanadi. Validatsiya testning maqsad va ma'lumotlarni o'lchashda to'g'ri va ishonchli bo'lishini ta'minlaydi. Reliabilitet esa testning doimiylik va ishonchlilik darajasini baholaydi.
Maqsad va ob'yekt: Her bir intellektual testning o'ziga xos maqsadi va ob'yekti mavjud bo'ladi. Testlar o'quvchilar, ishchilar, kadrlar yoki boshqa guruhlar bilan bog'liq bo'lgan maqsadlarga yo'naltiriladi. Misol uchun, o'quvchilarning akademik intellektual darajasini o'lchash uchun foydalaniladigan testlar matematika, tillar yoki boshqa fanlarga oid savollarni o'z ichiga oladi.
Usullar va tartib: Intellektual testlar o'zlariga xos usullar va tartib bilan tuziladi. Bu tartib testlarning qanday tartibda, qaysi turdagi savollar bilan bajarilishi kerakligini aniqlaydi. Misol uchun, boshlang'ichdan murakkab testlarda o'quvchilar avval oson va murakkab savollarga javob berishlari talab qilinadi.
Baho to'plamlari: Intellektual testlarda foydalaniladigan baho to'plamlari test natijalarini baholashda foydalaniladi. Ular shu jumladan nisbi baho, standart baho, percentile baho va normativ baho to'plamlarini o'z ichiga oladi. Bu to'plamlar testdagi baho ustunliklarini, zonalarini va o'rtacha natijalarni ifodalaydi.
Tarixiylik: Intellektual testlarning tarixiyligi ham muhimdir. Tarixiylik testning o'rganilganligi, normativlik ma'lumotlar bazasi, validatsiya va reliabiliteti haqida ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Tarixiy testlar uzun muddatli o'rganish va baholash jarayonida ishlatilganligi uchun muhim ma'lumotlar bazasini ta'minlayadi.

2.