Umumiy o‘rta ta’limning 5-11-sinfiuchun“Biologiya” to‘garak reja

Tekshirildi: _________________________________________________

21- Mavzu: Daraxtlar kesilishining tabiatga salbiy ta’siri.

Insoniyat o’ziga-o’zi hukm tayyorlaydi. Inson har tomonlama barcha resurslardan foydalanishni oshirib bormoqda. Fan-texnika taraqqiyoti beqiyos rivojlandi. Buning natijasida atrof, tabiiy muhit halokatli ravishda tez ifloslanib, buzilmoqda. Ekologik muammolar davlat chegaralarini hamda boshqa to’siqlarni bilmaydi. Ular global hususiyatlar kasb etadi. Ekologik o’zgarishlarning salbiy xususiyatlarini hisobga olgan holda mamlakatimizda ekologik muammolarni ijobiy hal qilishga katta e’tibor berilmoqda.

Ekologiyaning salbiy o’zgarishlari oqibatlarining asosiy sabablaridan biri yer,suv, mineral xom ashyolardan foydalanish prinsiplarini buzilishidir. Aynan shu prinsip xalq xo’jaligining kam samarali-ekstensiv yo’ldan borishi uchun qulay sharoitlar yaratdi, resurslarni tejaydigan texnika va texnologiyaning keng joriy qilinishiga to’sqinlik qildi, shuningdek, atrof muhitga zarar yetkazgan holda rejani bajarish kabi g’ayri ekologik yondoshuvni keltirib chiqardi Biologik resurslar - o’simlik va hayvonot dunyosi hamda landshatftlardan tashkil topgan. Insonning kundalik hayotida o’simliklarning ahamiyati juda katta. Chunki o’simliklar muhim geografik omil sifatida yer yuzasida suv oqimiga bug’lanishiga, tuproqda nam saqalashga, atmosferaning quyi qismidagi havo oqimiga, shamol kuchi va yo’nalishiga, hayvonlarning hayotiga ham ta’sir etadi. O’simliklar shahar, qishloq mikroiqlimiga ta’sir etib, havosini tozalab, uni kislorod bilan boyitib turuvchi sanitarlik vazifasini ham bajaradi

O‘zbekistondagi Internet nashrlarning xabar qilishicha, respublika hududida shu kecha-kunduzgacha saqlanib qolgan yoshi bir asrdan oshgan daraxtlar soni hisoblab chiqilgan va keksa daraxtlar soni 1014 ta ekani aniqlangan.

Bu haqda O‘zbekiston Tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi mulozimi O‘lmas Sobirov ma‘lum qilgan.

Janob O‘lmasovning bildirishicha, yoshi 100 dan oshgan daraxtlar 2007 va 2011 yillar orasida o‘rganib chiqilgan.

Keksa daraxtlarning 88 foizi O‘zbekistonning cho‘l hududlarida, to‘qqiz foizi tog‘ o‘rmonlarida va bir foizi to‘qaylarda aniqlanganini aytgan Tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi vakili.

"Keksa daraxtlarga tabiat yodgorligi maqomi berildi", deya xabar qilgan O‘lmas Sobirov.

Ushbu xabar O‘zbekistonning aksar hududlarida qayta qurish va shaharlarni yanada obodonlashtirish maqsadi ko‘zlangani ro‘kach qilinib ko‘plab ko‘p yillik daraxtlarni kesib tashlash hamon davom etayotgan kunlarda tarqalgan.

Shu kecha-kunduzda ham O‘zbekistonning eng issiq nuqtalaridan biri Termiz shahrida soya-salqin berib kelgan kamida 50-60 yillik daraxtlar ildizlari bilan qo‘porilmoqda.

Termizning Akmal Ikromov ko‘chasi shaharning eng obod, daraxtzor go‘shasi bo‘lgan, shaharning bugungi amaldorlari bu ko‘chada yashayotgan insonlarning noroziliklariga qaramasdan, militsiya va Milliy Xavfsizlik idoralari xodimlari yordamida tazyiq va zug‘umlar bilan aholi turar-joy uylarini buzishni davom ettirmoqdalar.

Shu yil boshida Farg‘ona shahridagi 100 yillik chinorlar kesib tashlangani ko‘pchilikning noroziligiga sabab bo‘ldi.

Ammo shahar rasmiylari chinorning insonlar salomatligiga salbiy ta‘siri, baland chinorlarning ko‘chalarni to‘sib qo‘yishiyu-ildizlari asfaltlarni qo‘porib tashlashi singari vajlar bilan "chinorning O‘zbekiston sharoitiga mos kelmasligi"ni isbotlashga urindilar.

Aksar mutaxassislar bunday urinishlarning ilmiy isbotlanganini savol ostiga oldilar.

Ularga ko‘ra, Ovro‘poyu-Amerikaning shahar va ko‘chalari, yashovchilari uchun muammo paydo qilmagan chinorlarning O‘zbekiston uchun mos kelmasligi bugungi kunga kelib "aniqlangani" g‘alatidir.