Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

384

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

Ko‘rib turganimizdek, har bir qator faqat 2 tadan qator tuza oladilar. Demak, jami 

kombinasiyalar soni 6 ta. Javob: 6 ta. 

Kombinatorik  masalalarni  o‘quvchilarga  tushuntirishda  noaniqlikka  yo‘l 

qo‘ymaslik lozim. O‘quvchi har bir kombinasiyaning qanday hosil bo‘lganligini tushunib 

olishi lozim. 

5-masala. Nechta 3 xonali sonda faqatgina 6 raqami bor. 

Yechish.  6  raqami  1-o‘rinda  turgan  bo‘lsin.  6**  2-o‘rinda  0,1,2,3,4,5,7,8,9  sonlaridan 

albatta  bittasi  turadi.  Bunda  kombinasiyalarsoni  9  ta.  3-o‘rinda  ham  xuddi  shunday 

0,1,2,3,4,5,7,8,9 sonlaridan birortasi turadi, jami 9 ta kombinasiya. Demak, 1-o‘rinda 6 

raqami tursa, 2-va 3-o‘rinlarni 9*9=81 usulda to‘ldiramiz. Agar 2-o‘rinda 6 raqami tursa, 

u  holda 1-o‘rinda 0 va  6 raqamlari  qatnasha olmaydi. 1,2,3,4,5,7,8,9  raqamlaridan biri 

qatnashadi.3-o‘rinni 9 ta raqam bilan to‘ldiramiz. Demak, 2-o‘rinda 6 raqami turganda 

8*9=72 usulda to‘ldiramiz. Agar 3-o‘rinda 6 raqami tursa, 1-o‘rinni 8 ta raqam, 2-o‘rinni 

9  ta  raqam  bilan  jami  8*9=72  usulda  to‘ldiramiz.  Hosil  bo‘lgan  usullarni  qo‘shamiz: 

81+72+72=225. Javob: 225 ta. 

Kombinatorik  masalalarni  yechish  jarayonida  ilg‘or  pedagogik  texnologiyalarni 

qo‘llash  imkoniyati  ancha  keng.  Ayrim  kombinatorik  masalalarni  yechish  jarayoniga 

“Klaster”  usulini  qo‘llash  imkoniyatidan  foydalanish  mumkin.  Quyidagi  masalani 

qaraylik: 

6-masala. 10 nafar o‘rtoq o‘zaro shaxmat turniri o‘tkazishmoqchi. Bunda har bir 

bola  qolgan  har  bir  bola  bilan  bir  partiya  o‘ynaydi.  Bu  turnirda  jami  nechta  partiya 

o‘ynaladi? 

Yechish: Avvalo, 10 ta ishtirokchini raqamlab olamiz. 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10 

 

 

1-bola  qolgan  9  ta  bola  bilan  1  martadan  o‘ynaydi,  bu  holda  9ta  kombinatsiya,  2-bola 

o‘ynagan  kombinatsiyalar  soni  8  ta,  3-bola  o‘ynagan  kombinatsiyalar  soni  7ta,  4-bola 

o‘ynagan kombinatsiyalar soni 6 ta, 5-bola hosil qilgan kombinatsiyalar soni 5 ta, 6-bola 

hosil qilgan kombinatsiyalar soni 4 ta, 7-bola o‘ynagan kombinatsiyalar soni 3ta, 8-bola 

o‘ynagan kombinatsiyalar soni 2 ta, 9-bola o‘ynagan kombinatsiyalar soni 1 ta bo‘ladi. 

Shu kombinasiyalarga mos klasterlar tuzamiz. 

 

 

6 

 

 

 

1

0 

 

5 

 

4 

 

3 

 

 

1 

---