Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

394

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

haqiqatga  kelishlari  kerak  bo‘ladi.  Adabiyot  ta’limida  esa  haqiqatlar  turlicha  bo‘ladi  . 

Ularni o‘quvchilarning har biri o‘zicha kashf etadi. Kitobxonlik, badiiy asarni o‘qish va 

tushunish ko‘nikmalarini shakllantirish uchun, avvalo, biror asar mutolasiga kirishishdan 

oldin o‘quvchilarni o‘qilishi kerak bo‘lgan asar ruhiyatiga olib kirish kerak. Masalan, 10-

sinf  adabiyot  darsligida  Navoiyning  “Meni  men  istagan”  deb  boshlanuvchi  g‘azali 

o‘rganishga berilgan. Asarni o‘qishni boshlashdan avval quyidagi savollar bilan murojaat 

etib ularni asar ruhiyatiga olib kiriladi: 

-Sizning tanishlaringiz bormi? 

-Siz yoqtirgan yoki sizni yoqtirgan insonlar ko‘pmi? 

-Nima deb o‘ylaysiz, hammaga birdek yoqish mumkinmi? 

-Haqiqiy do‘st deganda kimni tushunasiz? 

O‘quvchilar o‘z fikrlarini bildirishgandan so‘ng ulardan DO‘ST so‘ziga sinonimlar topib 

yozishni so‘raladi:  

 do‘st - birodar - yor - og‘ayni - maslakdosh - hamfikr- tanish kabi. 

Shundan so‘ng g‘azalning nusxalarini o‘quvchilarning har biriga berib chiqiladi. Bu bilan 

o‘quvchilarning asar matni ustida chizib, bo‘yab, kerakli o‘rinlarni belgilab ishlashlari 

ta’minlanadi.  O‘qituvchi  keyingi  bosqichda  g‘azalni  ifodali  o‘qishni  boshlab  beradi 

o‘quvchilar  baytma-bayt  davom  ettiradilar.  Zero  ifodali  o‘qish  asarni  yarim  tushunish 

demakdir. Endi bevosita baytlar tahliliga o‘tiladi. 

 Meni men istagan o‘z suhbatiga arjumand etmas , 

 Meni istar kishining suhbatin ko‘nglim pisand etmas. 

 

Baytdagi  notanish  so‘zlar  daftarga  yozib  qo‘yiladi  yoki  matnda  marker  bilan 

belgilanadi.  O‘quvchilardan  nimani  tushunganlari  so‘raladi.  Javoblar  albatta  quyidagi 

qoliplarda bo‘lishi shart:.  

Javoblar:  

8.  Bu fikrlar menga… (biror voqea, holatni ) eslatdi. 

9.  Bu meni … haqida o‘ylashga undadi. 

10. Bu menga tushunarli… 

O‘quvchilar ushbu savollar yuzasidan o‘z fikrlarini bildiradilar.  

 Nega kishi o‘ziga ma’qul kishilar bilan hamsuhbat bo‘lishi uchun ko‘p qiyinchiliklarga 

uchraydi?  

 

O‘quvchilar shundan so‘ng bashorat yoki taxmin qilishga undaladi:  

✓  Bu shuni anglatadiki… 

✓  Tushundim bu… haqida. 

✓  O‘qishdan oldin men o‘ylagandimki… 

✓  Lekin hozir o‘ylashimcha… 

 

---