Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

a) transkriptsiya - ingibitorlari; 
b) protsessing va RNKning transportini - ingibitorlari; 
v) translyatsiya-ingibitorlari. 
Ba‘zi preparatlar genetik axborot ko‘chirilishini barcha bosqichlarida 
ishtirok etadi.
a) Transkriptsiya ingibitorlari
Transkriptsiya ingibitorlari 
ta‘sir mexanizmi bo‘yicha 3 guruhga bo‘linadi:
1-guruh
. DNKga qaram RNK-polimeraza ingibitorlari; 
2-guruh
. DNK matritsani tormozlovchi; 
3-guruh
. Sintezlangan RNK axborotini bo‘g‘uvchilar. 

---

101 
1 guruh
- preparatlari misolida:

-Amanitin –
RNK- polimeraza III ni 
tanlab ingibirlaydi 
–
u mRNK transkriptsiyasiga javobgar hisoblanadi. 

-
Amanitin biokimyoviy tadqiqotlarda keng qo‘llaniladi. 
Rifamitsin antibiotiklari
– yadrochali RNK-polimeraza I va teskari 
transkriptsiyani (blokirovkalovchi) tormozlovchi hisoblanadi. Rifamitsin 
bakteriyalarga qarshi preparat sifatida tibbiyot amaliyotida keng qo‘llaniladi. 
Asosan 
tuberkulyozni 
davolashda 
ishlatiladigan 
antibiotik 
rifamitsin 
bakteriyalardagi DNK ga qaram RNK-polimerazani ingibirlaydi. Yaqinda 
rifamitsinni viruslarga qarshi ta‘siri ochilib, u DNK saqlovchi virus chaqirgan 
traxoma kasalligini muvaffaqiyatli davolanishda qo‘llanilmoqda. Bu antibiotik 
klinik onkologiyada viruslar chaqirgan o‘simtalarni davolashda qo‘llanilmoqda.
2 guruh
– shunday moddalar kiradiki, ular kovalentsiz bog‘ bilan 
bog‘langan DNK matritsasi va RNK-polimeraza ishiga to‘sqinlik qiladilar. 
Masalan, biokimyoviy tadqiqotlarda qo‘llaniladigan, o‘simtalarga ta‘sir etuvchi-
aktinomitsin D
oqsil biosintezini ingibirlaydi. Aktinomitsin DNK ga qaram 
RNK-polimerazalarni 
ingibirlab 
transkriptsiya 
mexanizmini 
to‘xtatadi. 
Aktinomitsin jarayonda DNKning kodlovchi zanjiri bilan bog‘lanib, so‘ng 
transkriptsiyaga ta‘sir qiladi. Sababi DNK sintezi hech qachon o‘z o‘zidan 
ingibirlanmaydi. Daunomitsin – DNK sintezini RNK sintezini bir xil yo‘sinda 
ingibirlaydi. 
Antibiotiklar - olivomitsin, daktinomitsin; 
O‘simlik alkaloidlari – vinblastin va vinkristinlar tibbiyotda shishga qarshi 
preparatlar sifatida qo‘llaniladi. 
3 guruh
– 5–ftorouratsil u mRNK o‘rniga kiruvchi tabiiy nukleotiddir. 5– 
ftorouratsil sintezlanadigan RNK matritsasini yaroqsiz holga keltiradi.