Umumiy ixtiologiya 64x84. indd

Baliqlarning umumiy ta’rifi

Tabiatda baliqlarning roli shu bilan belgilanadiki, ular suvda yashaydigan organizmlarning ozuqa zanjiriga kiradi. Baliqlar suv- da yashaydigan sovuqqonli umurtqali hayvonlardir. Ularning tana- si uch bo‘limdan: bosh, tana va dumdan iborat. Tanasining shak- li yashash joyiga va biologik xususiyatlariga bog‘liq. Ko‘pchilik ba- liqlarning tanasi shilimshiq va tangachalar bilan qoplangan. Ba- liqlar suzgich qanotlari yordamida harakatlanadi. Asosiy harakatla- nish organi va ruli dum suzgich qanotidir. Tanasining rangi, ayniq- sa, kam harakatlanadigan baliqlarda, ko‘pincha, himoyalanishga, niqoblanishga moslashgan. Baliqlar jabralari yordamida nafas ola- di. Yuragi ikki kamerali, ayrim organlari buyraklaridir. Bosh miyasi 5 bo‘limdan iborat. Sezgi organlari: ko‘rish organi – ko‘zlari, hid bilish organi – burun teshiklari va hid bilish xaltachalari, eshitish organi – ichki quloq va to‘lqin tebranishlarini qabul qiluvchi yon chiziqlar yaxshi rivojlangan.

Baliqlarning ko‘pchiligi tashqi urug‘lanadi, ya’ni suvda urug‘ qo‘yadi, kamdan kam baliqlar tirik tug‘adi. Tuxumining soni bir- necha donadan milliontagacha yetadi va himoyalanishi, saqlanishi, nasli haqida g‘amxo‘rlik qilishi darajasiga bog‘liq.

Baliqlarning tashqi tuzilishi

Baliqlarning yashash muhiti va tashqi ko‘rinishi. Baliq tanasi- ning shakli va tuzilishi suvda yashashga moslashgan. U suvda harakatlanayotganida suv uning tanasiga ma’lum darajada qarshilik ko‘rsatadi. Sazan va boshqa ko‘pchilik baliqlar tanasi suyri shakl- da, ikki yon tomondan yassilangan, bosh va dum qismlari ingich- karoq bo‘ladi.
Sazan (zog‘ora), karp va uning gibridlari Markaziy Osiy davlatla- rining tog‘ daryolaridan tashqari barcha suv havzalarida hayot ke- chiradi. Uni ko‘l, hovuz va sholipoyalarning iliq suvida, tinch oqa- digan daryolar o‘zanida uchratish mumkin. Sazan baliqlarning kat- taligi 1 m gacha, og‘irligi 8–16 kg gacha boradi.
Baliqlarning tanasi suvda suzish uchun moslashgan bo‘lib, tashqi tomondan juda xilma-xildir. Ularning tana tuzilishi yashash sharoitiga moslashuvchanligi, harakat qilishi, tashqi dushmandan himoyalanishi va ozuqalarni tutib iste’mol qilishi kabi xususiyat- lari bilan bog‘liq.
Baliqlarning tana tuzilishi va boshqa belgilarini inobatga olib ular birnecha xilga bo‘linadi.

1.