Umumiy gidrologiya fanidan yakuniy nazorat savollari

51.Daryo nima va u qanday hosil bo’ladi.


Дарё деб, ҳавзага ёққан ёғинлардан ҳосил бўлган ер усти ва ер ости сувлари ҳисобига тўйиниб, табиий ўзанда оқувчи сув массаларига айтилади.Daryo - tabiiy oʻzanda doimiy yoki mavsumiy oqadigan va daryo havzasidagi yer usti va yer osti suvlari hisobiga toʻyinadigan suv oqimi. D.larni quruqlik gidrologiyasining darelar gidrologiyasi boʻlimi oʻrganadi.Har bir D.ning manbai va dengiz, koʻlga quyiladigan yoki boshqa D. bilan qoʻshilib ketadigan joyi — mansabi boʻladi. Manba suvayirgʻichga yaqin joylashgan boʻladi.Bevosita okean, dengiz, koʻlga quyiladigan yoki qumga singib ketadigan D. bosh D. hisoblanadi, bosh D. ga kuyiladigan D. — irmoq deb ataladi. Bosh D. barcha irmoklari bilan birga daryo sistemasini hosil qiladi. D.lar koʻpincha koʻl, botqoklik, buloq va muzliklardan boshlanadi
52.Daryolar tizimi haqida tushuncha bering.
Bosh daryo va uning irmoqlari birgalikda qo'shilib, daryo sistemasini tashkil etadi.Daryolar ko‘pchilik hollarda koilardan, buloqlardan, botqoqliklardan, muzliklardan, doimiy qorliklardan boshlanadi. Malum bir hududdagi daryolar,ulaming irmoqlari, buloqlar, kollar, botqoqliklar, muzliklar, doimiy qorliklar shu hududning gidrografik to ‘rini hosil qiladi.
53.O’zbеkiston suv omborlariga ta`rif bеring


54.Orol dеngizi suv sathining o’zgarishini ta`riflang

Orol dengizi o‘rta Osiyoning yog‘in eng kam yog‘adigan Qoraqum, Qizilqum, Ustyurt, Katta Bo‘rsiq, Kichik Bo‘rsiq choilari tutashgan qismida joylashgan. U XX asming 60-yillarigacha suv yuzasi maydonining kattaligi jihatdan 0 ‘rta Osiyoda birinchi, dunyo bo‘yicha esa Kaspiy dengizi, Shimoliy Amerikadagi Yuqorikol, Afrikadagi Viktoriya koilaridan so‘ng to‘rtinchi o‘rinda turgan.Orol dengizi suv rejimini doimiy kuzatish ishlari 1911-yildan boshlab olib borilmoqda. Shu yildan 1961-yilgacha boigan 50-yillik davr ichida dengizning o‘rtacha ko‘p yillik suv sathining mutlaq (absolyut) balandligi 53,04 metrga teng boigan. Shu muddat davo￾mida suv eng ko‘p boigan 1936-yilda o‘rtacha yillik suv sathi 53,59 metrgacha ko‘tarilgan boisa, suv eng kam boigan 1919-yilda esa

52,61 metrgacha pasaygan. Demak, 1911-1961-yillarda dengizning o‘rtacha yillik suv sathi ±0,5 metr atrofida o‘zgarib turgan.Quyida keltirilgan ma’lumotlar suv sathining o‘rtacha ko‘p yillik qiymati (53,04 metr)ga asoslangan. Orol dengizining o‘sha vaqtdagi maydoni (orollari yuzasi bilan birga) 68321 km2, uzunligi 414 km, eng keng joyi 292 km boigan. Orol dengizida 300 dan ortiq orol bolib, ulaming umumiy maydoni 2235 kv.km ni tashkil etgan. Yirik orollar sifatida Ko‘korol (173 km2), Vozrojdenie (261 km2), Borsa kelmas (133 km2) kabilami ko‘rsatish mumkin.Orol dengizi sayoz koidir.О‘sha davrda uning о ‘rtacha chuqurligi 16 metr, eng chuqur joyi esa 69metr boigan. Sayoz boigani uchun Orol dengizining suv hajmi uncha katta emas, ya’ni 1063 km3 dan iborat boigan. Bu raqamni Issiqkoining suv hajmi bilan solishtirsak,unga nisbatan 1 ,6 marta kam demakdir.Orol dengizi dastlab uncha sho‘r bo‘lmagan, uning har litr suvida o‘rta hisobda 10-11 gramm erigan tuzlar bo‘lgan. Demak, Orol dengizi suvining sho‘rligi okean suvining o‘rtacha sho‘rligidan uch marta kam bolgan