Умумий тушунчалар. Реле

5- мавзу .Релели ва рақамли ростлагичлар. Ростлагичларни амалга ошириш усуллари.

Режа.
1. Релели ва рақамли ростлагичлар

2. Ростлагичларни амалга ошириш усуллари
3. Агрегатли мажмуалар
Умумий тушунчалар. Реле – автоматик системаларда бошқариш, химоя, назорат, сигнализатсия, ростлаш ва бошқа дисрет оператсияларни бажариш учун кўпқўлланиладиган қурилма. Релега кирувчи сигнал узулуксиз равишда ўзгариб маълум қийматга эга бўлганда унда сакрашсимон ҳарактеристикали чиқиш сигнали ҳосил бўлади. Кириш сигнали қиймати камайиб маълум миқдорга этганда эса чиқиш сигнали сакрашсимон ҳар актерда йўқолади ва олдинги ҳолатга қайтади (1-расм).



1-расм. Реле ҳарактеристикаси.
Релели ҳаракатланадиган элемент ёки реле деб релели чиқиш тавсифига (1-расм) эга элементни айтишади. Уни хусусияти бўлиб, кириш х катталиги узлуксиз ўзгаришида чиқиш й миқдори сакраш-симон ўзгариши ҳисобланади. Релени бошқа чиқиш катталиги силлиқ узлуксиз ўзгарадиган (кучайтиргич, двигателлар, трансформаторлар ва бошқалар) элементлардан фарқ қилишлиги худди ана шу ҳолатдир. Релени яна дискрет элемент деб ҳам аташади, чунки уни ҳолати сакраш билан, дискрет ўзгаради.
Релега таъсир қиладиган физик миқдор турига қараб у қуйидагиларга бўлинади:
електрик – улар ток, кучланиш, қувват, қаршилик, частотаси, фаза силжиши таъсирида ишлайди.
механик – босим, вакуум_, сатх, чизиқли ва бурчак силжишлари, зўриқиш, тезлик, тезланиш, суюқ лик ва газлар сарфи, оқим тезлиги таъсирида ишлайди;
иссиқлик – ҳар орати ўзгариши таъсирида ишлайди;
оптик – ёритилганлик ва ёруғлик оқимини спектрал таркиби таъсирида ишлайди;
акустик – товуш босими ва товуш тулқинлари частотаси таъсирида ишлайди; магнит – магнит майдони кучланганлиги, магнит индуктсияси ва магнит оқими таъсирида ишлайди;
Реле қуйидаги параметрлар билан тавсифланади:
1.Ишга тушиш қуввати
2 Бошқариш қуввати
3.Кайтиш қуввати
4.Релени ишга тушиши вақти
5. Улаш имкониятлари (релени жуфт контактлар сони билан аниқланади).
6.Ўлчамлари массаси, ишонли ишлаши ҳам релени параметри ҳисобланади.