Умумий психология академик А. В. Петровский таҳрири остида

Психологик тестлар
Ҳозирга кадар биз тадқиқий методлар ҳакида суз юритдик. Бу методлар ёрдамида олим илмий билиш учун муҳим фактларни аниқлаши, у ёки бу қонуниятларнинг мавжудлигини кашф этиши, психик ходисаларнинг сирли механизмини топиши мумкин. Бошқача килиб айтганда, ушбу методлар воснтасида амалга оширила-диган тадқиқотлар предмети психология фанининг предметига мос келади.
Психологик методлар фақат тадқиқот мақсадлари учун эмас, балки сипов яацсадлари учун ҳам қўлланилиши мумкин. Кейинги маънода вазифа илмий билимларнинг янада чуқурлаштирилиши учун зарур бўлган бирон-бир янги маълумотларни олишдан эмас, балки синалувчинннг психологик белгилари илгари аниқланган психологик нормалар ва стаидартларга қанчалик мувофиқ келишини аннқлашдан иборат бўлади. Психологик шахснинг муайян психологик фазилатларини аниқлаш мақсадида фойдаланишга ҳаракат қиладиган бундай методлар тестлар бўлиб ҳисобланади.
Тест — бу қисқа муддатли топшириқ бўлиб, унинг бажарилнши баъзан бир психик функциялар мукаммаллигининг кўрсаткичи бўлиб хизмат қилиши мумкин. Тестлар ёрдамида айрим қобнлиятларнинг, кўникмаларнинг, малакаларнинг бор ё йўқлигини аниқлашга, у ёки бу касб соҳасида ишлаш учун лаёқатлилик даражасини ва хоказоларни билишга ҳаракат қилинади. Психологик тестлар, жумладан, космонавтнинг космик парвозга психологик жиҳатдан тайёрлиги даражасини аниқлаш лозим бўлиб қолганида, синалувчилар ўқишнинг алоҳида усуллари қўлланилган экспериментал группаларда билимларни қандай ўзлаштирганликларини билиш зарурати тугилган пайтларда, шунингдек бошқа кўпгина ҳолларда қўлланилади. Тестнинг диагностик қиммати илмий экспериментнинг даражасига ва тест учун асос қилиб олинган психологик фактнинг ҳақиқийлигига, яъни манзур тест қай тарзда тузилганига — унинг олдиндан ўтказилган жуда катта экспериментал ишнинг натижаси ҳисобланадими, ёки тахминий, тасодифий ва юзаки кузатувлар натижаси эканлигига куп жиҳатдан боғлиқдир. Етарли даражада асосланмаган ва текширилмаган психологик тестлар педагогика ишида, касб танлаш соҳасида, психик ривожланишдаги нуқсонлар ва вақтинчалик кечкишларни аниқлашда анчагина зиён келтириши мумкин бўлган жиддий хатоларга сабаб бўлиши мумкин.