Umum va tib psix p65

RUHIY XASTALAR BILAN MUNOSABATDA BO‘LISH
Tibbiyot fanlarining tez odimlar bilan rivojlanishiga qara- 
masdan hozirgi kunda ham ruhiy kasallar to‘g‘risida tushunmov- 
chiliklar mavjud. Ruhiy kasallarga nafrat bilan qarash, ularni 
jamiyatdan chetlashtirish kerak kabi tushunchalarning mavjudligi, 
har bir kasalxonada psixosomatik bo‘limlarni tashkil qilish 
muammosi mavjudligi kundalik davolash muolajalarida psixiatriya 
yordamini ko‘rsatish zarurligini taqozo etmoqda.
Xorijiy davlatlarda bu masala hal qilingan. Ruhiy kasallar 
amaliyotida nafaqat barcha ruhiy kasalliklarni to‘liq davolash, 
balki sog‘lom kishilarning garmonik rivojlanishiga yordam 
beradigan chora-tadbirlarni qo‘llash vazifasi turadi.
Har bir davolash muassasasidagi tibbiyot xodimi o ‘z amaliy 
faoliyatida bemorlar bilan muomala qilganda psixiatrning 
xizmat doirasiga taalluqli masalalarga duch kelishi tabiiy bir 
hol. Somatik shifoxonalarda haqiqiy psixotik holatlar nisbatan 
kam kuzatiladi, vaholanki shaxsning nevrotik buzilishlari kun 
sayin uchrab turadi.
Ixtisoslashgan davolash muassasalarida psixiatr maslahat- 
chining xizmatidan foydalanishga to‘g‘ri keladi. Shu bilan birga, 
tibbiyot hamshirasi tibbiyotning qaysi sohasida xizmat qilishidan 
qat’i nazar, psixopatologik buzilishlarning asosiy ko‘rinishlarini 
ham, shu ixtisoslikdagi bemorlar bilan munosabatlarning o‘ziga 
xos tomonlarini ham bilishi shart. Shu tufayli yirik davolash 
markazlarida psixosomatik bo‘limlar ochilyapti. Ularning 
vazifasi somatik kasalliklarni davolash bilan bir qatorda zarur 
psixiatriya yordamini ko‘rsatishdan iborat.
Ayrim bemorlar qat’iy psixiatrik nazorat olib borilishiga 
muhtoj bo‘ladilar. Bunga ruhiy kasalliklarning o ‘ziga xos 
xususiyatlari sabab bo‘ladi. Bu xususiyatlar quyidagilardir:
1) kasallik mohiyatini anglab yetmaslik va psixotik bu­
zilishlar bo‘lgani holda davo olishni istamaslik;
2) gallutsinatsiyalar bilan ta’qib qilish g‘oyalarining mavjudligi;
3) suitsidal (o‘zini-o‘zi o ‘ldirish) fikrlar va bunga xatti- 
harakatlar borligi;
4) psixotik holat mavjudligi, bunda es-hush joyida bo‘l- 
maydi (deliriy, oneyroid, g‘amginlik kabilar);
5) psixomotor qo‘zg‘alishlar va beixtiyor harakatlar borligi.
152

---

Bemor ahvoli yaxshilanganida bemor oilasi va qarindoshlari 
bilan uchrashadi, unga uyiga borib kelishiga ham ruxsat beriladi. 
U jiddiy bemor bo‘lgandagina jamiyat uchun ham, o‘zi uchun 
ham xavfli bo‘ladi. Ahvoli yaxshilanganda, u ruhiy shifoxonada 
ekanligini tushunadi va bundan qayg‘uradi.
Ruhiy kasallikka giriftor bo‘lgan bemorlarga tibbiyot ham- 
shiralarining to‘g‘ri munosabati ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Bemor- 
larning shikoyatlarini diqqat bilan tinglaganda ular xursand 
bo‘ladilar. Shuning uchun bemor odamga sizning gapingiz 
noto‘g‘ri, deb xafa qilmaslik lozim. Chunki alahsirash qabi- 
lidagi xastalik kechinmalari ana shu holatdagi bemorning 
fikrlari va xulosalaridan iborat, xolos. Hamshiraning vazifasi 
bemorlar xulq-atvorini va fikr-o‘ylarining o ‘ziga xos tomon- 
larini diqqat bilan kuzatib borishdan iborat. Hamshira bemor- 
ga bu kuzatishlarini gapirib berishi lozim. Tibbiyot hamshi- 
rasining xulq-atvori va o ‘zini tuta bilishi bemorga tinchlan- 
tiruvchi ta’sir ko‘rsatishi lozim.