Umum va tib psix p65

DOYALIK VA GINEKOLOGIYADA BEMORLAR BILAN
MUNOSABATDA BO‘LISH
Doyalik va ginekologiyaning hozirgi mavqeyiga yetka- 
zish uchun tibbiyot xodimlarining ko‘p qiyinchiliklarni yen- 
gishiga to‘g‘ri keldi. Yuz yillar davomida uning rivojlanishiga 
doyalik bilan faqat ayollar shug‘ullanishi kerak, degan mu- 
lohaza qarshilik ko‘rsatib keldi. Chunki ayol shifokorlarning 
amaliyotga kirib kelganiga uncha ko‘p bo‘lgani yo‘q. To ular 
kelguncha, bu vazifani doya hamshiralari bajarib turishdi. 
Erkak shifokorlardan Veyt 1522-yili doyalik bilan shug‘ul- 
langanligi uchun Gamburgda ochiqchasiga kuydirildi. Hatto 
1640-yilda Parijda tashkil qilingan akusherlik kursida erkak 
shifokorlarning tug‘ruqxonaga kirishi m an qilingan.
Ginekologik kasalliklari bo‘lgan ayollarni davolash vaqtida 
intim jinsiy psixologik va xulq-axloqiga doir ko‘pgina muam-
141

---

molar paydo bo‘ladiki, ular tibbiyot xodimlarining faoliyatini 
jiddiy ravishda murakkablashtirib yuboradi. Ginekologik tek- 
shirishda ayollarning uyalishi tabiiy bo‘lib, bunday psixolo- 
gik hodisaga lozim darajada hurmat bilan qarash kerak. Be- 
morlar bilan samimiy aloqa o ‘rnatish uchun suhbat va tek- 
shirish vaqtida xushmuomalalik va ehtiyotkorlik zarur.
Tibbiyot hamshirasi muolaja o‘tkazish vaqtida ginekologga 
(ayniqsa, erkak kishi bo‘lsa) yordam ko‘rsatishi muhimdir. Ayollar 
hayotida hayz ko‘rish muhim voqea hisoblanadi. Muntazam 
ravishda qon ketishlar hozirgacha ko‘p noto‘g‘ri tushunchalarni, 
qo‘rquvlarni keltirib chiqarishga sabab bo‘lib kelmoqda. Ma’- 
lumki, poklanish degan tushuncha mavjud. Shunga ko‘ra, ayollar 
hayz vaqtida bir necha kun boshqalardan ajratilishi kerak. 
Ulardagi hayz davrida qorinda, belda og‘rishlar bo‘lishi, jinsiy 
a’zolarda yoqimsiz sezgilar paydo bo‘lishi va ruhiy jihatdan 
tajanglanib qolish kuzatiladi. Ko‘pincha jahldorlikning ortishi, 
jizzakilik, asabiylik kabi salbiy xususiyatlar yuzaga chiqadi. 
Nevroz va o‘zgacha psixologik o‘zgarishlar bo‘lgan bemorlarda 
shikoyatlar ancha ko‘p va xilma-xil bo‘ladi, ba’zan asosiy 
kasallikning keskinlashuvi qayd etiladi.
Qizlarda uzoq vaqt davom etgan psixogeniyalar (oilaviy, 
maishiy, shaxsiy xarakterdagi kelishmovchiliklar) ta’siri ostida 
dismenoreyalar bo‘lishi mumkin. Og‘ir ruhiy jarohatlar xotin- 
qizlar hayz davrining amenoreya holatidagi buzilishlarini 
keltirib chiqaradi. Shuning uchun ham qizlarda ro‘y bera­
digan birinchi hayz ko‘rish davri