|
(Ko‘pburchak)
Uchta o‘rtoq teng o‘rtoq,
Uchalasi teng o‘rtoq.
Qo‘l berishib bir turda
Ahil, inoq, zo‘r o‘rtoq.
(Teng tomonli uchburchak)
Juft og‘ayni tashlab qo‘l,
Boshladilar to‘g‘ri yo‘l.
Yurdilar ko‘p, ancha, mo‘l,
Qarashmadi o‘ngu so‘l.
(burchak)
Uchta singli bor uning,
Uchtasi uch xil uning.
Bir-biridan ortiqdir,
Qo‘l berishar, tur birdir.
(Turli tomonli uchburchak)
Burchak uchidan chiqib,
Qarshi tomon boradi.
Teng o‘rtani mo‘ljallab,
To‘g‘ri yurib boradi.
(Mediana)
Boshlab burchakdan yo‘lin,
Ajratar teng ikkiga.
Uch va qarshi tomonni
Birlashtirar, mayliga.
(Bissektrisa)
Burchak va qarshi tomon,
To‘g‘ri burchak ostida.
Birlashtirar u hamon,
Shu bilan gapim tamom.
(Balandlik)
Bir chiroyli aytsam so‘z,
Qarab sira to‘ymas ko‘z.
Qo‘l berisharlar birga
Aka, egizak uka.
(Teng yonli uchburchak)
Yerni o‘rganaman der avval bosh,
Dastlab osonu, keyin qashlar bosh.
Eng kerakli kasblarga bo‘lar tamal tosh,
Uni albatta o‘rgan, hech uchirma qosh.
(Geometriya)
Bo‘lib fanlarning shohi,
Ilm osmonining mohi.
Sevgan fanimdir manim,
O‘rgansam, yayrar tanim.
(Matematika)
Bobom Al Xorazmiy asos soldilar,
Ko‘plab asarlari meros qoldilar.
Necha asrdirki butun dunyoda,
O‘rganilar bu fan bo‘lib ziyoda.
(Algebra)
Uch og‘ayni botirlar,
Doim ahil inoqlar.
Qo‘l berishib yonma-yon,
Olti turda namoyon.
(Uchburchak)
To‘rt og‘ayni botirlar,
Doim ahil inoqlar.
Qo‘l berishib yonma-yon,
Ko‘p turlarda namoyon.
(To‘rtburchak)
To‘rt og‘ayni egizak,
Kutar nurli kelajak.
Qo‘l berishib yonma-yon,
Bitta turda namoyon.
(Kvadrat)
To‘lin oyman men o‘zim,
Nurli quyosh men o‘zim.
Ham iforda tengi yo‘q,
Kulcha nonman men o‘zim.
(Doira)
Kesilgandachi terak,
Unga o‘xshasa kerak.
Juft aylana, juft kesma,
Uni yasashga kerak.
(silindr)
Bayramdagi qalpoqqa,
Uchi uzun yalpoqqa.
O‘xshar yong‘in chelakka,
Turi bittadir yakka.
(Konus)
Go‘zal tabiatning go‘zal hilqati,
Abadiy ajralish faqat senda bor.
Yoningda bo‘lsa-yu, bir ko‘rolmasang,
Bir umr yashasang uchratolmasang.
(Paralel to‘g‘ri chiziqlar)
Bir marta ko‘rganda shunchalar go‘zal,
Yana ko‘rsatarmi taqdiri azal.
(Vertikal to‘g‘ri chiziqlar)
Shuncha o‘qib, cheksiz organib,
Bilim ummonidan qatra olganim bildim.
(Nuqta)
Boshi boshlangan qachon – bilmadik,
Oxiri qachon - hamon bilmadik.
(to‘g‘ri chiziq)
To‘nkarilganda kema,
Unga juda o‘xshaydi.
Oson bilmadim dema,
Topsang aqling charxlaydi.
(Trapetsiya)
Uzuklarda namoyon
Teshikkulcha ham ayon.
Aravada g‘ildirak,
Topsang aytayin tilak.
(aylana)
Boshlab u to‘g‘ri yo‘lin,
Topolmadi oxirin.
Oylab ko‘rib javob ber,
Faqat demagin qiyin.
(Nur)
Boshdan oyog‘i ma’lum,
To‘g‘ri yo‘li ham ma’lum.
(Kesma)
Misr ehromlarin bo‘lib timsoli,
Mangu yashash edi uning xayoli.
(Piramida)
Sandiqqa o‘xshar o‘zi,
Bordir uning ham so‘zi.
Quticha-yu uycha ham,
Foydalanar hamma ham.
(Paralellopiped)
Aylana juft nuqtasidan
O‘tar u to‘g‘ri chiziq.
Aytgin boshing qotmasidan,
Boshqalarni aytmasidan.
(Vatar)
Qancha aka-ukalar
Qo‘l ushlashar saflanmay,
Bosh oxirga ne bo‘lgan,
Turisharlar ulanmay.
(Siniq chiziq)
To‘rt tomoni teng
Aqling qilar keng..
Burchak to‘g‘rimas,
O‘tkir va o‘tmas.
(Romb)
O‘xshatib qoshga,
Yana kamonga.
O‘zi aylana
Bo‘lagi parcha.
(Yoy)
Aylananing o‘rtasida
Go‘yo yerning o‘rtasida.
U qandayin nuqta erur,
Topsang boshim osmon yetur.
(Markaz)
Bu kabi misollarni ko‘plab keltirish mumkin…Asosiysi, ushbu she’riy topishmoqlar darsda, sinfdan tashqari mashg‘ulotlarda o‘quvchilarni go‘zallik sirlarini his qilishga, matematikaning sirli olamiga kirib borishga, o‘quvchilarning matematik tafakkurlarini oshirishga xizmat qiladi…
XULOSA
Xulosa qilib aytganda, maktab sinf o‘quvchilarining matematik tafakkurini rivojlantrish maqsadida ushbu vositalardan foydalanish samarali natija beradi. Bular: qiziqarli matematik o‘yinlar, boshqotirmalar, muammoli arifmetik masala va geometrik mantiq masalalarda maktab sinf o‘quvchilarining matematik tafakkurini shakllantirishda foydalanish mumkin.Yuqorida nomlari keltirilgan materiallar o‘zining qiziqarliligi, tuzilishi bilan bolalarga yaqindir. Boshqotirmalar geometrik matematik masallar geometrik matematik masalalar o‘quvchilarni shunday sharoitga soldiki o‘quvchilar o‘ylashga, fikr yuritishga majbur bo‘ladilar. Dars jarayonida o‘quvchilarda hosil bo‘lgan ijobiy his – tuyg‘ular ularga aqliy qobiliyatlarni shakllantirishga asosiy shartlardan biri bo‘lib hisoblanadi.
Maktab o‘quvchilarining matematik tafakkurini shakllantirishga qaratilgan sistemali ravishda olib borilgan ishning ijobiy natija berishi tafakkurning shakllantirishiga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
