Умаров илхомжон юлдашевич ўзбекистон республикаси озиқ-овқат саноатида тадбиркорликни ривожлантиришнинг иқтисодий механизмларини такомиллаштириш

4.1-расм. Озиқ-овқат саноатини хусусийлаштириш жараёнида 
рақобатбардошлик муҳитини яратиш
166
 
4.1-расмдан кўриниб турибдики, мулкни ўзлаштириш ва рақобатни 
рағбатлантириш иқтисодий жараённинг муҳим унсурларидан бир бўлиб 
намоён этади. Мулк эгаларини иқтисодий манфатлари орқали тўқнашишига 
ва навбатдаги рақобатлашувига сабаб бўлади, натижада иқтисодиётда барча 
субъектлари фаровонлигининг ошишига фойда олишга бўлган рағбат замин 
яратади. 
Хусусийлаштириш жараёнининг тезлашиши ва унинг асосида турли 
мулк шаклларининг барпо қилиниши субъектлар ўртасида рақобатлашувига 
ва уларни ишлаб чиқариш хажмини ривожланишига олиб келади. Бироқ, 
мулк эгасигина ўз мулкини асраб авайлашга интилади. Ўз мулкини 
кўпайтириш жараёнида қилинган саъй-ҳаракатлар асосан, ишлаб чиқариш 
ҳажмини, маҳсулот асортиментини кўпайтиришга, бозорда истеъмолчилар 
талабларини ҳисобга олган ҳолда товарлар ишлаб чиқаришга ҳаракат қилади. 
Бозор иқтисодиёти шароитида ҳаракат қилувчи ҳар бир субъектнинг бундай 
хоҳиши улар ўртасида рақобат муҳитининг юзага келишига ва иқтисодий 
166
Муаллиф ишланмалари асосида тузилган. 

---

182 
механизмни такомиллаштириб боришни талаб этади. Бироқ, мамлакат 
иқтисодиётини ривожлантиришнинг асосий жиҳатлари рақобат механизми ва 
муҳитини яратишда, ишлаб чиқариш ва товарлар рақобатбардошлигига кенг 
йўл очиб бериш асосий масала ҳисобланади.
Ҳозирги шароитда тадбиркорлик фаолиятини иқтисодиётнинг кўплаб 
субъектларида шакллантириш ва унинг муаммоларини илмий нуқтаи- 
назардан ҳал қилиш масалаларига алоҳида эътибор қаратилиши ҳамда бозор 
категорияси орқали бундай субъектлар асоси ташкил этилади. Бу жараён 
озиқ-овқат товарлари бозори учун аҳамияти юқоридир. Чунки, бозор 
категорияси асосида бошқа бозор турлари шаклланади. Озиқ-овқат саноати 
корхоналари рақобатбардошлигини баҳоловчи модели («4.2-расмга қаранг») 
келтирилган.