Умаров илхомжон юлдашевич ўзбекистон республикаси озиқ-овқат саноатида тадбиркорликни ривожлантиришнинг иқтисодий механизмларини такомиллаштириш

3.3 - жадвал
Ўзбекистон республикаси аҳоли жон бошига қишлоқ хўжалигидаги етиштириладиган озиқ-овқат 
маҳсулотларининг истеъмол даражаси
125
 
 
Маҳсулотлар 
Минимал 
истеъмол 
бюджети 
учун 
меъёрлар, 
кг 
Рационал 
тиббий
меъёрлар, 
кг. 
Аҳоли жон бошига йиллик ишлаб 
чиқариш, кг 
Меъёрга нисбатан минимал истеъмол 
бюджети ва рационал тиббий 
таъминланганлик даражаси, фоизда 
2003 
йил 
2009 
йил 
2013 
йил 
2017 
йил 
2018 
йил 
2003 
йил 
2009 
йил 
2013 
йил 
2017 
йил 
2018 
йил 
Гўшт (тирик 
вазнда) 
45,6 
83,9 
36,4 
48,8 
58,6 
70,9 
72,7 
79,8 
43,4 
107,0 
58,2 
128,5 
69,8 
155,5 
84,5 
159,4 
86,7 
Сут 
119,3 
182,5 
156,8 
206,4 
258,6 313,3 315,2 
131,4 
85,9 
173,0 
113,1 
216,8 
141,7 
262,6 
171,7 
264,2 
172,7 
Картошка 
63,5 
63,9 
32,5 
54,7 
73,8 
93,6 
82,7 
51,2 
50,9 
86,1 
85,6 
116,2 
115,5 
147,4 
146,5 
130,2 
129,4 
Мева ва 
резаворлар 
67,6 
87,6 
29,8 
55,2 
74,2 
95,6 
77,9 
44,1 
34 
81,7 
63 
109,8 
84,7 
141,4 
109,1 
115,2 
88,9 
Полиз 
экинлари 
17,5 
98,6 
22,8 
38,3 
51,1 
65,1 
57,3 
130,3 
23,1 
218,9 
38,8 
292,0 
51,8 
372,0 
66,0 
327,4 
58,1 
Сабзавот 
171,5 
113,3 
128,4 
203,9 
279,3 355,2 289,7 
74,9 
113,3 
118,9 
180 
162,9 
246,5 
207,1 
313,5 
168,9 
255,7 
Тухум (дона) 
205 
305
126
 
62,7 
97,0 
143,6 205,2 221,3 
30,6 
20,6 
47,3 
31,8 
70,0 
47,1 
100,1 
67,3 
108,0 
72,6 
125
Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитасининг тегишли йиллардаги Таҳлилий ахборотнома маълумотлари.
126
Беркинов Б., Ахмедов У. Аҳолини озиқ-овқат маҳсулотларига бўлган истеъмол талабларининг таҳлили // Bizines-Эксперт. 

Тошкент, 2014. 

№8. 47-б.

---

123 
ҳисобланганда гўшт маҳсулоти 13,3 фоизга, полиз экинлари 41,9 фоизга, 
мева ва резаворлар 11,1 фоизга, тухум 27,4 фоизга кам истеъмол қилинган. 
Бунга сабаб, аҳоли даромадларини маълум даражада камайиши ва 
нархларнинг сунъий равишда тез ошиб бориши бўлган. Лекин сабзавот 
маҳсулотлари, картошка истеъмол даражаси меъёр даражасидан юқори,
К
i
>100 %. Демак, ушбу озиқ-овқат маҳсулотларига бўлган талаб етарли 
даражада қондирилган. Шунингдек, Ўзбекистонда уй хўжалигида фаолият 
кўрсатувчилар томонидан ишлаб чиқарилган озиқ-овқат маҳсулотларининг 
энг муҳим турлари истеъмолига эътибор берсак, 2003

2018 йиллардаги 
динамикасида, нархлар ва аҳоли даромадлари даражаси орасидаги тафовутга 
асосланган ҳолда талабнинг турлича эластиклигини таъкидлаш мумкин. Шу 
сабабдан, 2003

2018 йилларда меъёрий даражадан паст истеъмол қилинганда 
талабнинг даромадлар бўйича мусбат эластиклиги билан истеъмол миқдори 
тавсия этилган. Меъёрдан кўп бўлган маҳсулотларга нон ва мева 
сабзавотлари киради. Эластиклик коэффициентининг энг кўп миқдори гўшт 
маҳсулотларига тўғри келади. Бунинг маъноси, гўшт маҳсулотлари талаб 
тўла қондирилмаган маҳсулотлар синфига тегишли бўлиб, даромадлар ўсиши 
билан ошади ва камайганда қисқаради. Агар, умуман озиқ-овқат 
маҳсулотларига ва алоҳида маҳсулотларга талабнинг нарх бўйича 
эластиклигини кўриб чиқсак, уларнинг ичида энг аҳамиятлиси гўшт 
маҳсулотлари ҳисобланади. 
 
Ўзбекистон Республикаси уй хўжалиги истеъмол харажатлари 
тузилмаси бўйича таҳлил маълумотлари («3.4-жадвалга қаранг») акс 
эттирилган. 2003

2018 йил оралиғида уй хўжалигида озиқ-овқат 
маҳсулотлари сотиб олишга харажатлар 2003 йилда 74,8 %, 2007 йилда
73,5 %, 2015 йилда 67,9 %, 2017 йилда 66,5 %, 2018 йилда 66,1 %ни ташкил 
этган. Жадвалда келтирилган маълумотлари таҳлил қиладиган бўлсак, уй 
хўжалигида озиқ-овқат маҳсулотларини сотиб олишга харажатлар 2003 
йилда 74,8 %ни ташкил этган бўлса, 2018 йилда бу кўрсаткич қариб 66,1 %
бўлган. Шунингдек, 2018 йилда уй хўжалигида озиқ-овқат маҳсулотлари 

---

124 
сотиб олишга сарфланадиган харажатларнинг 4,1 %и сут ва сут маҳсулотлари 
ва тухумга, 16,1 %и нон ва нон маҳсулотларига, 10,1 %и картошка, сабзавот