Умаров илхомжон юлдашевич ўзбекистон республикаси озиқ-овқат саноатида тадбиркорликни ривожлантиришнинг иқтисодий механизмларини такомиллаштириш

 
3.2-жадвал 
Айрим турдаги озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва 
уларнинг истеъмол даражасининг тренд модели асосидаги 
таҳлили
123
 
Маҳсулот гуруҳлари 
Y
t 
-Y
0
 
Базавий 
йилга 
нисбатан 
 
Y
t
-Y
t – 1 
Занжирли 
боғланиш 
бўйича
Ip =
Yt / Yo 
Базавий 
йилга 
нисбатан
Ip =Yt / Y
t -1
 
Занжирли 
боғланиш 
бўйича 
ишлаб чиқаришнинг 
ўсиш суръати (минг 
тонна) 
ишлаб чиқаришнинг ўсиш 
суръати (коэффициент)
Гўшт ва гўшт маҳсулотлари 
644,4 
92,5 
1,057 
1,061 
Сут ва сут маҳсулотлари 
2838,1 
403,1 
1,058 
1,062 
Картошка
1008,6 
119,7 
1,073 
1,077 
Мева ва резивор маҳсулотлари
1096,2 
114,0 
1,072 
1,079 
Полиз маҳсулотлари 
688,9 
82,4 
1,078 
1,076 
Сабзавот
3664,3 
395,9 
1,069 
1,069 
Тухум
2219,2 
425,7 
1,173 
1,176 
Ун, ёрма (дуккаклиларни 
қўшган ҳолда), нон ва нон-
булка, макарон маҳсулотлари 
801,1 
146,9 
1,070 
1,093 
Ўсимлик ёғи 
49,7 
9,7 
1,064 
1,066 
 
 
Ялпи истеъмол (млрд. 
сўм) 
Истеъмолнинг ўсиш 
суръати (коэффициент)
Гўшт ва гўшт маҳсулотлари 
2638,8 
393,5 
1,159 
1,159 
Сут ва сут маҳсулотлари 
180,4 
26,9 
1,133 
1,129 
Картошка
309,0 
49,1 
1,171 
1,135 
Мева ва резивор маҳсулотлари
1118,1 
162,7 
1,160 
1,166 
Полиз маҳсулотлари 
315,4 
41,3 
1,085 
1,092 
Сабзавот
728,3 
104,9 
1,145 
1,137 
Тухум
480,3 
74,3 
1,233 
1,245 
Ун, ёрма (дуккаклиларни 
қўшган ҳолда), нон ва нон-
булка, макарон маҳсулотлари 
1713,8 
255,6 
1,273 
1,313 
Ўсимлик ёғи 
280,5 
40,2 
1,266 
1,245 
Республикадаги тадбикорлик субъектлари томонидан етиштирилаётган 
сабзавот маҳсулотларининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, 
уларни етиштириш ва сотиш давридан эмас, балки истеъмолчи талабини 
ҳисобга олган ҳолда, экинлар селекциясини яратиш ва уларни экиш вақтидан 
123
Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитасининг тегишли йиллардаги Таҳлилий ахборотнома 
маълумотлари.

---

121 
охирги истеъмолчига етиб боришигача бўлган бўғинлари яратилиши керак. 
Бунинг учун: 
табиий-иқлим шароитлари ва ташкилий-иқтисодий салоҳиятдан етарли 
даражада фойдаланиш; 
деҳқон 
ва 
фермер 
хўжаликлари 
ихтисослашувини 
янада 
чуқурлаштириш; 
сабзавот маҳсулотлари сақлаш учун замонавий музлаткичлар салмоғини 
янада ошириш ва таъминлаш; 
сабзавот маҳсулотларини етиштиришнинг интенсив технологиясига 
ўтиш ҳамда технологик хусусиятларга эга бўлган юқори ҳосилли, касалликка 
чидамли навларини яратиш зарур
124
. 
Таҳлил натижаларига кўра, тадбиркорлик субъектлари томонидан озиқ-
овқат маҳсулотларни ишлаб чиқаришни кўпайтириш билан боғлиқ 
муаммолар қуйидагилардир: 
қишлоқ хўжалик субъектларида етиштириладиган хомашё маҳсулотлари 
етказиб беришдаги узилишлар; 
озиқ-овқат 
маҳсулотларига 
бўлган 
истеъмолчиларни 
тўлов 
қобилиятининг етарли даражада эмаслиги; 
озиқ-овқат саноати корхоналари замонавий ишлаб чиқариш инновацион 
техника-технологиялар билан таъминланишининг талаб даражасида 
эмаслиги. 
Ўзбекистон 
республикаси 
аҳолисини 
қишлоқ 
хўжалигидаги 
етиштириладиган озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминланганлик даражаси 
(«3.3-жадвалга қаранг») келтирилган. Республика аҳолиси жон бошига 
қишлоқ хўжалиги озиқ-овқат маҳсулотларига бўлган истеъмол меъёрлари 
бўйича таққосланганда, бу кўрсаткич 2018 йилда сут маҳсулотлари меъёрга 
нисбатан минимал истеъмол бюджети 2,6 мартага, мева ва резаворлар 15,2 
%га, картошка 1,3 мартага ортган, лекин рационал тиббий меъёр бўйича
124
Умаров И.Ю. Озиқ-овқат саноатида тадбиркорлик фаолиятини ривожлантириш истиқболлари. 
Монография. – Т.: Фан ва технологиялар, 2014. –63 б.

---

122