Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

3. Dóretiwshi insan sıpatında adam óz stilin jaratıw kerek dep oylaysız ba 
yamasa eliklew menen dóretiwshilik qılsa da bola ma?
Plagiatlıqtıń tiykarında ne turadı? Ózi ılayıq bolmaǵan «abıray»ǵa erisiwge 
umtılıw – plagiatlıqtıń tiykarın quraydı.
Belgili túrk jazıwshısı Aziz Nesin «Romanımdı qalay shıǵardım?» atamasındaǵı 
satiralıq gúrrińinde plagiatlıqtıń basqasha túri haqqında jazadı. Gúrrińniń qaharmanı 
romanın qaysı baspaǵa alıp barsa da, bir túrdegi juwap aladı: «Original shıǵarmalardı 
xalqımız onsha unatpaydı». «Biz tek awdarma romanlardı ǵana basıp shıǵaramız». 
Aqırı, ol óz romanına avtor sıpatında «amerikalı avtor»dı oylap tabadı. Óz romanındaǵı 
túrkshe atlardı amerikalı atlar menen almastırıp shıǵadı. Amerika geografiyalıq kartasın 
úyrenip, kitaptaǵı jer atamaların da ózgertedi. Soń onı awdarma sıpatında baspaǵa 

---

204
aparıp beredi. Baspa onı basıp shıǵaradı: «Francuz, nemis, inglis, italyan hám basqa 
shet elli jazıwshılardıń gúrrińlerin alıp, olardaǵı Djonsonlardı Ahmetlerge, Martalardı 
Patiymalarǵa almastırıp, soń kitaptıń muqabasına óz ismi-familiyasın jazıp jurnallarǵa 
tapsırıp atırǵan meniń kásipleslerim az dep oylaysız ba? (Aziz Nesin, T., 1988, 34 b)
Plagiatlıq, qay jerde bolsa da – ilimde, kórkem ádebiyatta, bilimlendiriw 
tarawında – juqpalı kesellik sıyaqlı adamlarǵa zıyan keltiredi.
(internet materialı Bozor Ilyos al-AMIN)
Tapsırma 2.6.
1. Bul tekstte beriliwinshe, Aziz Nesin dóretpesin ózi dóretti me yamasa 
plagiatlıqqa jol qoydı ma? 
2. Plagiatlıq jámiyetimizdiń rawajlanıwına qanday tásir kórsetedi dep 
oylaysız? 
3. Insan jaslıǵında plagiatlıq qılsa bola beredi dep oylaysız ba yamasa 
ulıwma bul isti qılmawı kerek pe? 
!
Is-hárekettiń isleniw maqsetin bildiretuǵın pısıqlawıshqa