Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma 2.1
. 
Rásmiy minezlemeniń qalay jazılıwın úyrengen halda 
ózlerińiz mektep direktorı sıpatında óz klaslasıńızǵa minezleme jazıń. 
Minezleme – rásmiy hújjet túri. Onı belgilengen tártipte jazıw talap 
etiledi. 
Biraq kórkem shıǵarmalarda da dóretiwshiler tárepinen óz 
qaharmanların oqıwshıǵa tanıstırıw maqsetinde oǵan táriyip berip ótedi. 
Bul keń túrde berilgen táriyip rásmiy minezlemeden kórkem tilde jazılıwı 
menen ózgeshelenedi. Usı táriyip arqalı qaharmannıń minez-qulqı ashıladı. 
Bul usıl arqalı kórkem shıǵarmanıń kórkemlilik dárejesi artadı. Bul bayanlaw 
– kórkem minezleme bolıp esaplanadı. Bunday kórkem minezlemelerge 
tómendegi mısallardı keltirsek boladı: 

---

186
1)
Kisi minezi uqsas penen tatıw boladı ǵoy. Orınbay báhárgi bulttay adam. 
Tez ózgeredi. Hátte, atın, kiyimlerin jiyi-jiyi awmastırıp turadı. Izdegi at qosshısınıń 
jetegindegi sháwker attı qaytısın minip qaytadı. Qısta xiywalılar uqsap qurash 
kiyedi, gúzli-báhár buxaralılarǵa uqsap sálle oraydı. Maman biyge uqsap qara 
qalpaq kiyetuǵın kúnleri de boladı.
(T.Qayıpbergenov)
2)
Kamal usı Terbenbestegi Nurjannıń balası, Lepesten on-on bes jas kishi. 
«Qabaqlı ata»daǵı meshit-medreseni pitkergen. Ózi de júdá ziyrek, shaqqan 
jigit. Ulamalarǵa tán júdá sıpayı, sawatlı. Heshkimniń hesh zatına qıyanet etpes, 
heshkimniń kewline tiymeydi.
(Q.Mátmuratov)
3)
 Minezleme
Beriledi usı minezleme ótlesip ketken komik Shamurat Ótemuratovqa. Ol 
óziniń miynet jolın bunnan otız jıl burın teatrımızdıń repertuarındaǵı ataqlı 
spektakllerdiń ushqınıp turǵan rollerin atqarıwdan basladı. Biraq, ol aradan bir jıl 
óter-ótpesten Tashkenttegi dekadaǵa qatnasıp, onda tamashagóylerden kóbirek 
shapalaq alǵanı ushın «xızmet kórsetken artist» degen húrmetli ataqtı ózinen bes-
altı kóylek burın tozdırǵanlarǵa qaramay alıp qoydı.
Ótemuratovtıń jáne bir tamanı, onıń bası kóbirek yapon magnit lentasına 
uqsaydı. Máselen, onı yarım aqshamda oyatıp alıp, bunnan jigirma jıl aldın qoyılǵan 
«Pirqaqqan»nan ya «Awırıw tisler»den monolog aytıp ber de, zawlatıp qoya beredi. 
Yamasa, sonday etip «Qızlar házili» nen sorań, «Jan qızlar»dan sorań, tap kerek 
deseń saxnaǵa qoyılmaǵan «Revizor» daǵı Xlestyakovtıń sózin útirine deyin sanap 
beredi. 
Bular meyli, jaslıǵında yad bolıp qalǵan bolsın, tap házir de onıń sol qásiyeti: 
rol berildi me, tamam, basqalardan on bes kún burın sózin yadlap alıp, qalǵan 
jaǵında Aytjan menen shaxmat oynap otıradı. Lekin, basqalarǵa sóz yadlaspaydı, al 
olardıń payına kóz alartıp qaraydı. Máselen, ózine replika beretuǵın aktyorlardıń 
hámme teksti qálegen waqıtta bunıń tiliniń ushında turadı. Bunı biz talay mártebe 
repeticiya waqtında sezip qaldıq hám betine ayttıq. 
Joldas Ótemuratov geyde saxnada sózin umıtıp qalǵan waqıtlarında da 
oylanıp turmay, teksttegige uqsas gáp tawıp aytıp jiberedi. Bul nadurıs, házir 
járiyalılıq dáwiri. Umıttıń ba, ayt ırasıńdı, «umıtıp turman» de. Yadına túskenshe 
tamashagóyler sırtqa shıǵıp temeki-pemeki shegip kelsin, qala berse, bufetimizde 
de sawda boladı.

---

187
Usınday nuqsanlar onıń roldi atqarıw háreketinde de ushırasadı. Saxnada 
shıqsa óziniń Shamurat ekenin yadınan shıǵarıp jiberedi. Máselen, «Kelinler 
qozǵalańı»nan keyin bir-eki saatqa deyin Shamurat deseń úndemeydi de, «Baqıy 
usta» dep shaqırsaq «lábbay» dep qoya beredi. 
Ulıwma, bunday birli-jarım kemshiliklerine keshirim menen qaralsa, islesiwge 
bolatuǵın aktyor...
(M.Nızanov)