Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

85
– At joq, ata, – depti. 
Jılqıshı ózi dalaǵa shıǵıp, atın izlep tawıp kelipti.
1. Abzactaǵı ótken máhál feyilleriniń qalay bildirilgenin aytıń. 
2. 3-gáptegi «jılqıshı» sózin abzactıń mazmunına qarap qaysı sóz benen 
almastırıwǵa boladı?
3. Eń sońǵı gáptegi ózlik almasıǵınıń betin, sanın aytıń. 
Aradan biraz waqıt ótip. Jılqıshı qıslawǵa keterden aldın ózine etik tiktirmekshi 
bolıp, etikshi ustanı úyine shaqırtıptı. Usta kelip, jılqıshı menen balasına etik tigiwge 
kirisipti. Ol jılqıshınıń balasınıń etigin tigip bolıp, onı balanıń ayaǵına kiydirip kórmekshi 
bolıp shaqırtıptı. Bala etikti ayaǵına kiyip kóripti. Etikshi etiktiń kemisin dúzep otırıp, 
jumısın bólgisi kelmey balaǵa:
– Balam, biziń atqa bir qarap jiberseń-o, – depti. 
Bala attan xabar alıw ushın sırtqa shıǵıp ketken bolıptı da, bir maydannan keyin 
aylanıp kelip, bayaǵı ádeti boyınsha:
– At joq, aǵa, – depti.
Sonda balasınıń ádetinen xabardar ákesi qattı ashıwı kelip:
– Há, at joq bolǵır! – dep salıptı.
Sol waqıtta qudanıń hámiri menen bala qusqa aylanıp ushıp ketipti. Sonnan baslap 
adamlar tóbesinde pópegi bar bul ájayıp qustı onıń hámme waqıt «átshók-átshók» dep 
júriwine qarap, «Átshók» dep ataytuǵın bolıptı. 
(Qaraqalpaq folklorı)
1. «Atshók» sózi qalay payda bolǵan eken? 
2. Balanıń qusqa aylanıp qalıwına tiykarǵı sebepti atlıq formasında beriń. 
Mısalı: qızǵanshaqlıq
Iyt
Áwel basta iyt adam bolǵan eken. Onıń atasınıń azan shaqırıp qoyǵan negizgi 
atı Saq eken. Saqtıń óz anası erte qaytıs bolıp, ákesi bir jas 
duwaxan hayalǵa úylenedi. Ómirinde ókshesi qanamaǵan 
ógey ana Saqtı júdá jaman kóredi eken. Ol mudamı 
iyni kelse, 
balanı úyge 
darıtpay 
awır jumıslarǵa jegip, onı adamlarǵa jek 
kórinishli etip qoyıptı. Saq ógey anası buyırǵan jumıslardı 
moyın tawlamay 
islep, onıń 
otı menen kirip, kúli menen shıǵıp 
júre beripti. 
Ol 
mushtay bası menen
bir úyir qoydı jaylawǵa alıp 
shıǵıp, kúni menen durıslı awqat jemey, ógey anasınıń berip jibergen qattı nanın suwǵa 
basıp jep júre beripti.