Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma 1.4.
 
Tómendegi tekst tiykarında ámeliy jumıslardı orınlań. 
Gúres ata-babalarımızdan miyras bolıp kiyatırǵan xalqımız tariyxınıń 
ajıralmas bir bólegi. Milliy gúres haqqında sóz bolar eken, onıń IX ásirdiń 
baslarında xalıq arasında en jayǵanlıǵın tariyx maǵlıwmatlarınan bilemiz. 
Qaraqalpaq xalqı at shabıs, ılaq oyını, palwanlar gúresi, qoshqar dúgistiriwisiz toy 
bermegen. 
1) Gápte feyildiń qaysı kategoriyası berilgen?
2) Feyillerdi mánili bóleklerge ajıratıp, olardıń qanday xızmet atqarıp 
turǵanın aytıń. Úlgi: bar-sa-m (feyil tiykarı+shárt meyil qosımtası+I bet betlik 
jalǵawı) 
Qońsılas Qazaqstan, Ózbekstan, Túrkmenstan respublikalarınan belgili 
palwanlar toyǵa mirát etilip, bayraqqa túye, at, qoshqar, gilem sıyaqlı sıylıqlar 
berilgen. Gúres eldiń maqtanıshı, namısı esaplanǵan. 
3) Qaysı sózler seslik qubılıslarǵa ushıraǵan? Úlgi: krem-kirem (epenteza)
4) Bul gáplerdegi «bayraq» sózin qalay túsinesiz?
Jawırını jerge tiymegen,
yaǵnıy 
heshqashan utılmay, abıraydı qoldan 
bermey,
kópshiliktiń alǵısına miyasar bolǵan palwanlar qatarında Kegeyli 
rayonınan Shamurat ulı Sapalaq hám Sapar ulı Jańabay palwanlardı xalıq húrmet 
penen esleydi. 1937-jılı Tashkent qalasınan Kegeyli rayonına jollama menen 
kelgen trener Abdiraxim Abdiraxmanov respublikamızda 
jas
, biraq 
kúshli, jawırını 
qaqpaqtay
gúres sırların iyelegen, shınıqqan palwanlar bar ekenligine hayran 
qaladı. 
!
!
!

---

53
5) Birinshi gáptegi qızıl menen berilgen sózlerdi qaysı kelbetlik sózler 
menen almastırıp sinonimlik mánide qollanıwǵa boladı?
6) Shamurat ulı Sapalaq menshikli atlıǵın jáne qanday sózler dizbegi menen 
beriwge boladı?
7) Eń sońǵı gáptegi qızıl menen berilgen sózler qurılısı jaǵınan qaysı kelbetlik 
túrine kiredi? 
1937-jılı Ózbekstan Respublikası birinshiligi jarısında Sapalaq palwan 
óziniń awırlıq salmaǵında jeńıske erisip, chempion ataǵın aladı. Óziniń awırlıq 
salmaǵında 1948-jılǵa shekem Ózbekstan Respublikası chempionı ataǵın qoldan 
bermedi.
8) «Óziniń awırlıq salmaǵında» sózin qalay túsinesiz?
9) «Óziniń» sózi gápte qaysı sóz benen mánilik baylanısqa túse aladı?
Kegeylishi Saparov Jańabay palwan bolsa óz awırlıq salmaǵında Qazaqstan 
hám Orta Aziya palwanlarınıń arasında birinshi orındı jeńip alǵan palwan boldı. 
Ernazar shoyınshı, Jańabay, Sapalaq sıyaqlı palwanlardıń tásillerin, gúres sırların 
úyrenip, olardıń izin dawam etken palwanlar Satıpaldı Mıltıqbaev, Ómirbek 
Aytımov, Pirimbet Baljanov, Táńirbergen Turımbetov, Maqset Niyazımbetov, 
Yarash Kazakovlar boldı.
10) Menshikli atlıqlardı aytıń.
11) Kómekshi sózlerdi tabıń. 
(Dj. Sultamuratov h.b. «Qaraqalpaqstannıń ataqlı palwanları» miynetinen)