Ulug’bek Hamdam romanchilik mahorati



Download 0,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet29/45
Sana16.07.2021
Hajmi0,79 Mb.
#120641
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   45
Bog'liq
ulugbek hamdam ijodida anana va novatorlik

bo„pqoldi”    iborasi    Muhammadjon  aka  tomonidan  kasalxonada  yotgan  paytida 

aytilgan.  U  tez-tez  kasal  bo„lib,  dam  uyda,  dam  kasalxonada  yotgani  uchun  o„z 

holatiga qarab aytadi.  

Yusuf  Muhammadjon  akani  ko„rishga  uyiga  kelganida  uni  imlab  o„ziga 

tortadi. Muallif tomonidan  Yusufni  yaqinroq  o„tirishga, quloq tutishga qo„li  bilan 

ishora qilgani keltirib o„tiladi. Yana shu o„rinda Muhammadjon akaning Yusufga: 

”Shoshma,  jiyan,  shoshma.  O„zingni  bos,  sekinroq  gapir,  eshikning  ham 

qulog‟i bor, axir!” deya murojaati keltiriladi. 

Asarda  o„zbek  millatining  mustaqillikka  erishgani,  barcha  yeru-mulkiga  ega 

bo„lgani  haqida  hikoya  qilingan.  Saidning  mast  holda  Yusuf  bilan  suhbatlashib 

o„tirganda  yoshlikdagi  davrlarini  eslab  qo„msaydi.  So„nggi  gapi  millatning 

bugungi kuniga burilib ketadi, shunda  “-Nihoyat, o„zbekning yelkasiga ham oftob 

tegdi” deb Yusufga o„zicha ma‟ruza qiladi.  

Voqea rivojida tog‟da Amir duch kelgan qariya haqida ham berilgan. U tog‟da 

cho„ponlik  qiladi.  Tong  saharda  ko„k  gumbazini  to„ldirib  kelayotgan  qop-qora 

bulutga ko„zi tushgach, vahima bosadi. U kechasi bilan Ulug‟tog‟ tomonlarda jala 

quyganligini  taxmin  qildi.  Jala  selga  aylanib,  pastga  oqib  qolishidan  vahimaga 

tushadi.  Shunda  “Qariyaning  bo„lsa  ichini  it  tirnardi”  iborasi  ishlatilib,  podani 

qayoqqa haydash tepagami yoki bu o„rinsiz tashvishmi deb ikkilanadi.  

U  omadi  kulib  boqqan  davrida  birovga  ko„ngil  ochmagan  odam,  endi-omad 

yuz  o„girganda  yurak  dardini  to„kib  solgisi  kelmoqda.  Bu  o„rinda  “omadi  kulib 

boqqan”, “birovga ko„ngil ochmagan odam”, “omad yuz o„girgan”, “yurak dardini 

to„kib  solgisi  kelmoq”  iboralari  bir  insonga  –  Saidga,  uning  o„z  mansab 

pog‟onasidan  tushib  dardlashgani  odam  topolmay,  Yusufning  oldiga  borgandagi 

holatiga  nisbatan  qo„llangan.  U  omadi  kulib  boqqanda  Yusufni  xayoliga  ham 

keltirmasdi. Bu paytda  birovga  ko„ngil  ochishi uchun  sabab  ham  yo„q  edi. Omad 

undan yuz o„girganda esa Yusufni yodiga oladi.  

Asarda  Amir  tomonidan  ichki  monolog  ham  kiritilgan  bo„lib,  u  qahramon  

his-tuyg‟ulari,  unga  bog‟liq  voqelarning  qaysidir  tomonlari  haqida  o„quvchiga 

qo„shimcha ma‟lumot berish uchun kiritiladi. Bu borada uning kasalxonadagi  o„z-




 

67 


o„zini  taftish  qilgandagi  holati  ahamiyatga  molik:  ”-Yo„q,  yo„q.  Yusuf  haq 

bo„lolmaydi, axir, bir menmi ichidagini ro„yobga chiqarolmay kun kechirayotgan? 

Demak,  boshqalar  ham  men  singari  kasal.  Ruhiy  kasal!..  Demak,  mening 

muammom  birgina  shaxs  muammosi  emas,  balki  ko„pchilikning  muammosi, 

ko„pchilikning  dardi.  Shundaymi?  U  holda  mening  omadsizligimning  ildizi 

jamiyatning  bag‟riga  borib  taqaladi-ku!  Demak,  mening  fojiam  jamiyatning 

fojiasidir. Shoshma-shoshma, qaysi jamiyatning? Axir, men sho„ro davrida dardga 

chalinib,  hozirgi  vaqtda  uning  zaqqumini  ichmayapmanmi?  Bundan  chiqadiki, 

mening  muammom  avvalo  shaxsiy,  oilaviydir.  Har  qanday  jamiyatda:  xoh  u 

rivojlangan  bo„lsin,  xoh  qoloq,  xoh  demokratik,  xoh  diktatorlik,  qat‟i  nazar, 

odamzodning  bular  daxl  qila  olmaydigan  baxtu-baxtsizligi  mavjudligi  bilan 

izohlanmaydimi    mening  taqdir    yozig‟im?  Ha-ha,  xuddi  shunday,  mening  fojiam 

va  eski  va  na  yangi  tuzumning  mahsuli,  uni  faqat  insonning  tug‟ilishi  va  o„limi 

o„rtasidagi  oq-qora  yo„li  orqaligina  tushuntirish  mumkin  bo„lar  balki…  Lekin 

Yusufga  bir  narsada  haq  beraman:  inson  haqiqatan  ham  o„z  orzu-havaslarini 

imkon qadar amalga oshirib yashashga intilishi zarur ekan, aks holda bo„g‟ilgan 

yoki    tiyilgan    ehtiyoji  alal  oqibat    uning  o„zini  mahv  etadiganga  o„xshaydi. 

Bordan  yo„q,  yo„qdan  bor  bo„lmaydi,  deydi  fizika.  Demak,  tortilgan  zahmat 

qaydadir  mening  ichimda  fasod  bog‟lagani  va  bilimsiz  ravishda  o„y-fikrlarim, 

xatti-harakatlarimga  ta‟sir  o„tkazayotgani  aniq.  Yo‟qsa,  nega  men  bunaqa 

g‟ayritabiiy   qiliqlar  qilayapman, nega  bu  yerda- jinnixonada  yotibman?..Tavba, 

men  go„yo  hammasini  tushunib  turgandekman,  biroq  nima  uchun  o„zimni  qo„lga 

olib,  hayotimni  boshqatdan  boshlay  olmayman?  Nega  buncha  abgorman?  Nega 

hech bir ishga, hatto istamakka ko„nglim chopmaydi? Axir, uyda xotinim,  o„g‟lim 

va  ikkita  qizim  bor,  o„zimning-ku  poyezdim  ketib  bo„ldi,  endi  hech  bo„lmasa 

farzandlarimning  kelajagini  o„ylab,  irodamni  to„plasam,  foydali  ish  bilan 

shug‟ullansam bo„lmaydimi? Nega shug‟ullanmayman?.. Nega, nega, nega?.. “ 

Amir  bu  fikrlarini  kasalxonada  o„ylab,  o„zining  o„tmishi-yu  bugunini 

mushohada  qiladi.  Endigi  maqsadini  belgilaydi.  Ichki  monolog  bir  tomondan 

qahramonning  ruhiy  olamida  kechayotgan  o„y-xayollari,  niyatlarini  tahlil  qilsa, 




 

68 


ikkinchi  tomondan  asar  kompozitsiyasiga  ma‟lum  darajada  ta‟sir  ko„rsatadi. 

Qahramon  haqida  boshqa  ma‟lumotlarni  kiritib  u  haqda  to„liq  tasavvur  qilishga 

yordam beradi.  

“Hamma  Yusufga  dahshat  bilan  qaradi.  Yusuf  xuddi  yaralanib  o„rmonni 




Download 0,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish