Улуғмуродов н. Х

10 – rasm. 
Gaz oqimining siklon turidagi apparatga kirish tezligini barqarorlashuvini avtomatik 
boshqarish sxemasi. 
Gazlarni elektrik tozalash. U elektrofiltrda ionlar hosil qilish uchun7 sharoit yaratishga 
asoslangan. Gazlarni elektrik tozalash samaradorligini oshirish uchun kondisionirlovchi reagent – 25 
% li ammiakning suvdagi eritmasi qo‟llaniladi, u elektrofiltrning gaz yo‟lida purkaladi. 
Ideal holda kondisionirlovchi reagentni changning ideal elektr qarshiligini hisobga olgan 
holda uzatish zarur.Biroq bunday asbob yo‟q. Shuning uchun elektrofiltrda gazlarni tozalash jarayonini 
kondisionirlovchi reagentni qo‟llab avtomatik boshqarish uchun bu reagentning elektrofiltrning volt-
amper xarakteristikasida bog‟liqligidan foydalaniladi.(11-rasm). 
Elektrofiltr 1 ga tozalanadigan gaz va kondisionerlovchi reagent uzatiladi. Elektrofiltr
taminlash manba bloki 2 yordamida taminlanadi, uning kuchlanishi va tok kuchi datchik 3 va 4 lar 
yordamida o‟lchanadi.Hosila tok va kuchlanishga bog‟liq holda rostlovchi klapan 7 ga tasir qiluvchi 
kondisionerlovchi 
reagent 
sarfi 
rostlagichi 6 ga topshiriq beriladi.
11- rasm. Gazlarni elektrik tozalash 
jarayonini avtomatik boshqarish 
sxemasi.
Gazlarni 
ho‟l tozalash. Bu 
gazlarni changdan tozalashning eng 
mashhur usullaridan biridir.CHangni ho‟l 
holda cho‟ktirish oddiy tuzilishdagi 
apparatda Venturi skubberida amalga 
oshiriladi, u gazni tutib qolinayotgan 
komponentning 
istagan 
qoldiq 
konsentrasichsidan tozalashga imkon beradi.Venturi trubasida gaz kiradigan joyda toraygan qismi ( 
konfuzor) bor va chiqishdagi sekin kengaygan qismi ( diffuzor) bor.Skubberning ish rejimini tutib 
qolinayotgan qattiq zarrachalarning fizik-kimyoviy xossalariga va gazni tozalashning talab qilingan 

---

240 
samaradorligiga bog‟liq holda tanlanadi.Masalan, Venturi trubalarining bo‟ynida gazning tezligi 30-
200 m/ s oraliqda, solishtirma yuvish esa 0,1-6 l/m
3
ni tashkil etadi. 
Venturi skubberlarining muhim kamchiligi ular ishining samaradorligining gidravlik 
qarshilikka bog‟liqligidir.Texnologik agregat ishining rejimi bilan bog‟liq bo‟lgan gaz hajmining 
kamayishi chang tutish samaradorligining pasayishi bilan birga kechadi.Bu kamchilik skubberlarini 
avtomatik boshqarish sistemasi yordamida bartaraf etiladi. Datchik 1 bilan o‟lchanadigan gidravlik 
qarshilikning chetlashishida bosim keskin o‟zgarganda Venturi skruberi 2 da bosimning keskin 
o‟zgarishi rostlagichi 3 dan kelayotgan signal mehanizm 4 ga keladi, u skrubber bo‟yinining 
ko‟ndalang kesimini tozalash jarayoni gidrodinamik rejimi sabab bo‟lgan cheklagich diapazoni 
chegarasida o‟zgartiradi.Berilgan bosim o‟zgarishi chegaraviy qiymatga etganda ( minimal yoki 
maksimal) yuvuvchi suyuqlik safi rostlagichi 5 ulanadi, u rostlovchi klapan 6 ga tasir ko‟rsatib, 
sug‟oruvchi suyuqlikni bosimning berilgan keskin o‟zgarishiga etgungacha o‟zgartiradi. Rostlashning 
bunday sistemasi Venturi skrubberidagi bosim o‟zgarishini faqat bo‟yinining o‟tish kesimini avtomatik 
rostlash bilangins emas, balki solishtirma yuvishni o‟zgartirish bilan ham barqarorlashtirishgna imkon 
beradi.