Улуғмуродов н. Х

Zararli oqava suvlarni tozalash jarayonlarini avtomatlashtirish
. 

---

234 
Sanoatning kimyo va oziq-ovqat tarmoqlarining ko‟pchilik ishlab chiqarish obektlari oqava 
suvlarining ifloslanishi tarkibi va konsentrasiyasi ularni suv havzalarini oldindan ishlov bermasdan ( 
zarasizlantirmasdan) tashlashga imkon bermaydi. 
Oqava suvlarni zarasizlantirishning quyidagi asosiy uslublari mavjud : mehanik ( suzib 
o‟tkazish, tindirish, filttrlash); kimyoviy yoki reagentli ( kislota va ishqorlarni neytrallash, metallar 
ajratish, organik birikmalarni kimyoviy oksidlash, reagentlar qo‟shish hisobiga yupqa dispersli 
zarrachalarni zarasizlantirish, koagulyasiyalash) ; fizik-kimyoviy ( ionli almashuv, elektrokimyoviy 
oksidlanish va tiklanish, ekstraksiya, kuydirib termik ishlov berish va boshq) ; biokimyoviy ( organik 
moddalarning biokimyoviy oksidlanish, anaerob achish ). 
Bu uslublarning har biri alohida yoki malum to‟plamda barcha ishlab chiqarishlarda oqava 
suvlarni tozalashda qo‟llaniladi.Masalan, suniy tola korxonalarining umumiy oqavalarini tozalash 
bunday sxema bo‟yicha quriladi; hamma oqavalarni aralashtirish, ularni neytrallash, tindirish, 
ishqorlash va biokimyoviy tozalash. 
Reagentli ishlov berish va biokimyoviy tozalash sanoatning asosiy , azot va neft – kimyoviy 
tarmoqlari korxonalari , sintetik kauchuk, plastik massalar va boshqa ishlab chiqarishlar chiqarib 
tashlagan oqava suvlarni tozalashning bevosita va asosiy usullari hisoblanadi. 
Quyida kimyoviy, fizik-kimyoviy va biokimyoviy tozalash usullari qarab chiqilgan. 
Kimyoviy tozalash. Kimyoviy tozalash stansiyalarda oqava suvlarni turli reagentlar bilan ishlov 
berish keng tarqalgan.Ishlab chiqarishdagi oqava suvlarni reagentli tozalashdan ko‟pincha kolloid va 
muvozanatli moddalarni koagulyasiyalash , kislota va ishqorlarni neytrallash, og‟ir metallar ionlaridan 
ozod qilish, zaharli moddalarni ( sionidlar, xrom va boshq) zararlantirish uchun qo‟llaniladi. Bu 
uslublar organik va sirt aktiv moddalarni parchalash uchun ham qo‟llaniladi.Vazifalarning bunday 
hilma-hilligiga qaramay, oqava suvlarni reagentli tozalash uchun qurilmalar inshoatlarining tarkibi va 
jihozlarining turlari bo‟yicha u yoki bu jihatdan bir hildir. 
Quyida suniy tola ishlab chiqarish zavodi oqava suvlarni tozalash kompleksini
avtomatlashtirish va nazorat qilish sistemasi ishlab chiqilgan (6-rasm). 
Kislotali va ishqorli ovqatlarga ishlov berish texnologiyasida ularning o‟zaro neytrallanishi, 
reagent ishlov berib, keyin zarralarni