Uliwma psixologiya kk

Temperament- bul adamnin` psixikaliq is-ha`reketi ha`m minez-qulqi dinamikasin belgileytug`in onin` 
individual o`zgesheligi.
Temperament- bul intensivliktin` dinamikaliq sipatlamasi ha`m reaktsiya tezligi. Emotsional qoziwdin` 
da`rejesi ha`m saldamlilig`i, qorshag`an ortaliqqa maslasiw o`zgesheligine sebepshi bolatug`in adamnin` tuwma 
o`zgesheligi. 
B.M.Teplov temperamentke to`mendegidey aniqlama beredi G`Sol adam ushin xarakterli, emotsional qoziw 
menen, yag`niy bir ta`repten sezim payda boliwinin` tezligi, ekinshi ta`repten-olardin` ku`shi menen baylanisli 
psixikaliq o`zgeshelikler jiyindisi temperament dep ataladiG`. Solay etip, temperament eki komponentke iye-
jedellik ha`m emotsionalliq. Minez-quliqtin` jedelligi, jigerligi, umtiliw, tezlik yamasa kerisinshe jay basarliq 
ha`m qos jaqpasliq da`rejesin xarakterleydi. O`z gezeginde emotsionalliq belgini (unamli yamasa unamsiz) ha`m 
modalliq (quwaniw, qayg`i, qorqiw, ashiw h.t.b) aniqlay otirip emotsional protsesslerdin` o`tiwin xarakterleydi. 
S.L.Rubinshteyin temperament ushin adamnin` ta`sirshen`ligi ha`m onin` impul`sivligi (erksizligi) a`sirese 
a`hmiyetli, ta`sirshen`lik sol adamg`a ta`sir etiwshinin` ku`shi ha`m turaqlilig`i menen, al impul`sliq-oyaniw 
ku`shi ha`m oyaniwdan ha`reketke o`tiw tezligi menen sipatlanadi dep atap o`tken edi. 
A`yyemgi Gretsiyada vrach Gippokrat temperament kontseptsiyasin using`an edi. Ol temperament organizmnin` 
to`rt suyiqlig`ina-qan (latin tilinde sangve), silekey (grekshe flegma), qizg`ish-sari o`t (grekshe xole), qara o`t 
(grekshe melayn xole) ha`m olardin` qaysi birinin` qanda ko`pligine baylanisli dep u`yretken edi. Bul 
suyiqliqlardin` aralaspasi, dep tastiyiqlag`an edi Gippokrat, sangvinik, xolerik, melanxolik ha`m flegmatik 
temperamentleri tiplerinin` tiykarinda jatadi. G`TemperamentG` termininin` o`zi latin tilinen G`bo`leklerdin` 
tiyisli o`z ara qatnasiG` degen ma`nini an`latadi. 
Temperamenttin` bul tiykarg`i tu`rleri emotsional jag`daylardin` payda boliw dinamikasi ha`m intensivligi 
boyinsha o`z ara ayirmashiliqlanadi. Xolerikler ushin tez payda bolatug`in ha`m ku`shli sezimler ta`n, 
sangvinikler ushin-tez payda boliwshi, biraq a`zzi sezimler, melanxolikler ushin-a`ste payda boliwshi, biraq 
ku`shli sezimler, flegmatikler ushin-a`ste payda boliwshi ha`m ku`shli sezimler ta`n. Sonday-aq, xolerik ha`m 
sangvinikaliq temperamenttegiler ushin ha`reket shaqqanlig`i, uliwma ha`reketshen`lik ha`m sezimlerdi sirtqa 
ku`shli shig`ariw (ha`rekette, so`ylegende, mimikada) xarakterli. Melanxolik ha`m flegmatikaliq 
temperamenttegilerge, kerisinshe, a`ste aqirin qiymildaw ha`m sezimlerin a`zzi ko`rsetiw ta`n. 
Turmisliq psixologiya ko`z-qarasinan temperamentler tipin to`mendegidey sipatlaw mu`mkin. 
Xolerik- shaqqan, ayirim waqitlari shalt, ko`rse qizar, so`z, mimika, ha`reketlerinde aniq ko`rinetug`in ku`shli, 
tez alisatug`in sezimlerge iye, ayirim waqitlari-ku`ygelek. Ku`shli emotsional reaktsiyalarg`a beyim adam.