«Улы7ма техникалы3 п1нлер» кафедрасы о3ыты7шыларыны4 2011-2012- о3ы7 жылыны4 ы-ярым жыллы2ында 5тету2ын саба3лар кестеси

О́tiletuǵın lektsiyalar . 5-semestr
Saat
1	Ómir qáwipsizligi páni haqqında tusinik.	2
2	Ómir qáwipsizligi pániniń huqiqıy tiykarları.	2
3	Óndiris sanitariyasi hám gigienasi.	2
4	Texnosfera hawa quramindaǵı shań hám záhárli zatlardiń insan organizmine ziyanlı tásiri	2
5	Islep shiǵarıw kárxanaların samallatıw hám olardıń túrleri. Xaliqti tábiǵiy is gazinen záhárleniwdiń aldin aliw.	2
6	İslep shıǵariwda shawqım hám titirkeniw.	2
7	İslep shiǵariwda zıyanlı nurlanıw hám olardıń tásirinen qorǵ́anıw.	2
8	İslep shiǵariwda elektr qáwipsizligi tiykarları.	2
9	Ayrıqsha jaǵdaylarda puqaralıq qorǵanıw.	2
10	Tábiǵiy hám texnogen qásiyetli ayriqsha jaǵdaylar hám olardan qorǵaniw.	2
11	Xaliqti terrorshiliq háreketlerden qorǵawdi shóllkemlestiriw	2
12	Puqaralardi ayriqsha jaǵdaylardan qorǵaw kúshleri hám qurallari.	2
13	Ayriqsha jaǵdaylarda qutqariw hám basqa qistawli jumislardi shólkemlestiriw (evakuatsiya).	2
14	Órt qáwipsizligi. Órt qáwipsizligi tiykarları. Xalıqtı hám aymaqlardi órt qáwipsizliginen qorǵaw.	2
15	Jábirlengenlerge birinshi meditsinaliq járdem kórsetiw.	2
	Jámi	30

3. Ámeliy jumislardi shólkemlestiriw boyinsha usinis hám kórsetpeler.

Ámeliy jumista talabalar Ómir qáwipsizligi páni boyinsha alǵan teoriyaliq bilimlerin , seminar túrde bekkemleydi hám uliwmalastiradi hámde olar pán boyinsha óz betinshe pikirlew hámde tómendegi temalarlar usiniladi.

t/r	Ámeliy. 5-semestr	Saat
1	Ómir qáwipsizligi páninń tiykarǵı túsinikleri	2
2	Qáwip túrlerin, olardı gruppalaw hám identifikatsiyalawdı úyreniw	2
3	Táwekel teoriyası mánisi hám qaǵıydaların úyreniw	2
4	Hár qıylı sistemalardı dekompozitsiyalawdı, qawipsizlikti sistemasın analiz etiwdi hám joybarlawdı úyreniw	2
5	“Qáwip-sebep-aqibet” izbe-izligin hám qáwipsizliktiń ergonomik tiykarların úyreniw	2
6	Qolaylı jumıs ornin shólkemlestiriwdi úyreniw	2
7	Operatorǵa túsetuǵın júkleniwlerdi úyreniw	2
8	Jeke hám ǵalabalıq qorǵanıw qurallarından paydalanıwdı úyreniw	2
9	Jabirlengenlerge birinshi meditsinalıq járdem beriwdi úyreniw	2
10	Óndiris bólmeleri hám jumıs orınlarında miynet sharayatını formalantıratuǵın faktorlardı esaplaw.	2
11	Hár qıylı ayrıqsha jaǵdaylarda tuwrı háreket etiw qaǵıydaların úyreniw	2
12	Zıyanlanǵan ob́ekt jaǵdayın bahalaw usılların hám ásbapların úyreniw	2
13	Órti óshiriw quralların úyreniw.	2
14	Qáwip, qawipsizlik mádeniyatı	2
15	Táwekeldiń túrleri, onı basqarıw principlerı, basqıshları hám usılları	2
16	Qáwipler tásirinde júzege keletuǵın ziyanli hám unamsız aqibetler.	2
17	Siyasiy hám áskeriy, ekonomikalıq hám social, demografik hám ekologiyalıq qáwipsizlik	2
18	Jámiyet hám shaxs, mádeniyat hám azıq-awqat, ilimiy-texnikalıq hám informaciya (informatsiya) qawipsizligi	2
19	Iskerlik qáwipsizligin támiyinlewde insannıń psixofiziologikalıq kórsetkishleriniń áhmiyeti	2
20	Iskerlik qáwipsizligin qadaǵalawshi mámleketlik shólkemleri hám olardıń wazıypaları	2
21	Ayrıqsha jaǵdaylardıń sotsiallıq-ekonomikalıq aqibetleri.	2
	Jámi	42

4. Ózbetinshe jumıslardi shólkemlestiriw forması hám mazmunı.

Óz betinshe jumis ushin berilgen temalardi talabalar óz betinshe jumista kórsetilgen ádebiyatlar tiykarinda ózlestirip araliq, shegaraliq baqlaw formasinda yamasa sabaqlardan tisqari waqitlarda referat yamasa diskussiya tárizinde tapsiradi .

Auditoriyadan tısqarıda talaba sabaqqa tayarlanadı, ádebiyatlardan konspekt jazadı, úy wazıypası sıpatında berilgen tapsırmalardı orınlaydı. Bunnan tıshqarı ayırım temalardı keńirek úyreniw maqsetinde qosımsha ádebiyatlardı oqıp referatlar tayarlaydı hámde tema boyınsha testler sheshedi. Óz betinshe jumıslar nátiyjeleri reyting sisteması tiykarında bahalanadı.

Ózbetinshe tálim temalari

.№	Óz betinshe jumıs temaları (5-semestr)	saat
1	Ómir qáwipsizligi páni mashqalaların úyreniwge úlken úles qosqan jáhán hám watanımız alımları. Olardıń tiykarǵı ilimiy-seminar jumısları.	2
2	Qáwipsizlikti táminlew tamoyillari hám usılların analiz qılıw.	2
3	İskerliktiń túrli basqıshlarında qáwipsizlik shártlerin analiz qılıw.	2
4	İskerliktiń qáwipsizligin táminlewdin’ ergonomik kórsetkishlerin analiz qılıw.	2
5	Jumıs ornın shólkemlestiriwdiń talapları	2
6	İnsannın fiziologik hám psixologik anıqlamalarınıń qáwipsizlikti táminlewdegi áhmiyeti.	2
7	Ózbekiston Respublikasında ómir qáwipsizligin táminlew tarawında qabıl qılınǵan nızam hám normativ hújjetler.	2
8	Ómir qáwipsizligi páni boyınsha glossariy dúziw.	2
9	Adam anatomiyasınıń (antropometrik parametrleriniń) qáwipsizlikti táminlewdegi áhmiyeti.	2
10	Ómir qáwipsizligin támiynlewge qaratılǵan shet mámleketlerde qabıl qılınǵan nızamlar hám normativ hújjetler analizi.	3
11	Shawqım hám titirkeniwden qorǵanıwdıń texnik qurallarınıń gruppalanıwı hám dúzilisi.	2
12	Mashina hám mexanizmler ushın texnika qáwipsizligi talapları keltirilgen normativ hújjetler dizimi.	4
13	Mámleketlik órt qáwipsizligi xızmeti.	2
14	Respublika boyınsha órt payda bolıwı hám olarda kóriletuǵın zıyanlar haqqinda statikaliq maǵliwmatlar analizi.	2
15	Órtten qorǵanıwdıń zamanagóy texnik quralları.	4
16	Xalıq-ara terrorizm hám terroristlik shólkemler.	2
17	Ózbekstanda bolıwı múmkin bolǵan texnogen qáwipler.	2
18	Orta Aziyada bolıwı múmkin bolǵan tábiǵiy qáwipler.	2
19	“Xalıqtı hám aymaqlardı tábiiy hámde texnogen qásiyetli ayrıqsha jaǵdaylardan qorǵaw haqqında”ǵı nızam bántlerin uyreniw.	4
20	Ayrıqsha jaǵdaylarda olardıń aldın alıw hám háreket qılıw mámleketlik diziminiń strukturalıq dúzilisin úyreniw.	4
21	“Ayrıqsha jaǵdaylar haqqında”ǵı nızam bántlerin úyreniw	2
22	“Shıǵındılar haqqında” ǵı nızam bántlerin úyreniw.	2
23	“Gidrotexnika imaratlarınıń qáwipsizligi haqqında” ǵı nızam bántlerin uyreniw.	2
24	“Sanitariyalıq qadaǵalaw haqqinda”ǵi nizam bántlerin úyreniw.	4
25	“Puqaralar densawlıǵın saqlaw haqqinda”ǵi nizam bántlerin úyreniw.	2
	Jami	62

Pán boyinsha studentlerdin bilimin bahalaw kriteryasi

Bahalaw usullari

Talabalardın’ bilim dárejesi

Bahalaw kreterialari

86-100 ball “Ayriqsha” -Pánge tiyisli lektsiya hám tioryaliq tu’siniklerdi ózlestirip aliw. -Pánge tiyisli kórsetkishlerdi ekonomikaliq analiz qiliwda jaqsi pikirley aliw - Úyrenilip atirǵ an processler haqqinda óz betinshe pikir juritiw. - Miynet múnásebetlerine tiykarlanip piker juritiw nátiyjelerdi tuwri qabil etiw. -Úyrenilip atirǵan processler tásir etiwshi faktorlardi aniqlaw hám olarǵa tuwri baha beriw. -Oylaw nátiyjeleri tiykarinda bolip atirǵan jaǵdayǵa tuwri baha beriw. -Úyrenilip atirǵ́an ekonomikaliq hádiyse hám processler tuwrisinda tuwri tusinikke iye boliw. -Úyrenilip atirǵan processlerdi analitik kesteler arqali ózlestiriw hám tiyisli qararlar qabil qiliw. 71-85 ball “jaqsi” -Úyrenilip atirǵan processler haqqinda óz betinshe piker juritiw -Maǵlumatlardi kórip shiǵiw nátiyjesinde tuwri kórsetip bere aliw. - Úyrenilip atirǵan ekonomikaliq hádiyse hám processler tuwrisinda pikirge iye boliw. - Úyreniletuǵun processler tásir etiwshi faktorlardi aniqlaw hám olarǵa toliq baha beriw - Úyreniletuǵun processler kesteler arqali kórip shiǵiw hám tiyisli qararlar qabil etiw. 55-70 ball “qaniqarli” - Úyreniletuǵun processler tásir etiwshi faktorlardi aniqlaw hám olarǵa toliq baha beriw - Úyrenilip atirǵan ekonomikaliq hádiyse hám processler tuwrisinda pikirge iye boliw - Úyreniletuǵun processler kesteler arqali kórip shiǵiw 0-54 ball “qaniqarsiz” -Ótilgen pánniń lektsiya hám ámeliy tiykarlarin bilmeslik. -Ekonomikaliq hádiyse hám processlerdi maǵlumatlar boyinsha pikirge iye bolmasliq . -Úyrenilip atirǵan processlerge ekonomikaliq usillardi qollay almasliq.

Reyting bahalaw turleri	Maksimal ball	Ótkiziw waqti
Araliq bahalaw	40
Lektsiya shiniǵiwlarinda jaqsi qatnasiw konspekt júritiw ushun	13	Semestr dawaminda
Ámeliy temalarǵa hám Óz betinshe tapsirmalardi óz waqtinda sipatli orinlaw	13
Ámeliy temalarǵa qatnasi, sawallarǵa tuwri juwap beriwi, ámeliy tapsirmalardi bejergenligi ushun	14
Sheǵaraliq bahalaw	30
Birinshi araliq bahalaw jazba jumis (ámeliyat oqitiwshisi tárepinen qabil qilinadi)	15
Ekinshi araliq bahalaw (Lektsiya oqitiwshi tárepinen qabil qilinadi)	15
Ekinshi araliq bahalaw 2 basqishta ámelge asiriladi. Birinshi basqish 10-ball student jeke tártipte tapsirmalar aladi hám qorǵaydi. Ekinshi basqish 10-ball studentler kishi toparlarǵa bólinedi (hár bir toparda studentler sani 5-7 ge shekem boliwi múmkin) hár bir toparǵa basqa basqa tapsirmalar beriledi hám qorǵaladi. Tapsirmalar 2-3 hápteler araliǵinda studentlerge biriktiriledi. Topardiń qatnasi berilgen tapsirmani hár tárepleme kórsetip bere aliwi, pikirlerdiń óz ara bayanisligi kreoativ pikirlerdiń barliǵi, huqiqiy-normativ hújetlerdi biliwi hám basqa studentlerge uqsasliǵi esapqa alinadi. Topardaǵi hár bir studentge 0-10 araliǵinda birdey ball qoyiladi. Qorǵaw jumisi kafedra basliǵi tárepinen tasdiyqlanǵan keste tiykarinda sabaqlardan keyin kórip shiǵiladi.
Juwmaqlawshi bahalaw	30
Jazba jumisi	30
Jámi	100

.

6. Paydalanilatuǵin sabaqliq hám oqiw qollanbalar hám xabar derekleri:

Tiykarǵi adebiyatlar:

11. 
    A. Mark , P. Friend James Fundamentals of Occupational Safety and Health. Bernan Press. Германия, 2007
    
12. 
    E.I.Ibragimov, S.Gazinazarova, O.R.Yuldashev. Мehnat muhofazasi maxsus kursi. Amaliy mashg’ulotlar. O’quv qo’llanma.-Т.: TIMI – 2014.
    
13. 
    E.I.Ibragimov, S.Gazinazarova, O.R.Yuldashev. Мehnat muhofazasi maxsus kursi. Darslik.-Т.: TIMI, 2014.-536 b.
    
14. 
    O.R.Yuldashev, Sh.G.Djabborova, O.T.Xasanova. Hayot faoliyati xavfsizligi. Darslik–T.:“Toshkent-Iqtisodiyot”,2014.– 268 b.
    
15. 
    Yormatov G‘.Yо. va boshqalar. Hayot faoliyati xavfsizligi. –T.: “Aloqachi”, 2009. – 348 b.
    
16. 
    G‘oyipov H.E. Hayot faoliyati xavfsizligi. –T.: “Yangi asr avlodi”, 2007. – 264 b.
    
17. 
    Qudratov A. va b. "Hayotiy faoliyat xavfsizligi". Ma’ruza kursi. -T.: “Aloqachi” 2005.-355 b.
    
18. 
    Ў. Йўлдошев ва бошқалар. Меҳнатни мухофаза қилиш. -T.: Меҳнат, 2005.
    
19. 
    Ёрматов Ғ., Исамуҳамедов Ё. Меҳнат муҳофазаси. -Т.: Ўзбекистон, 2002. – 384 б.
    

3.2.Қўшимча адабиётлар

4. 
   Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. Ўзбекистон Республикаси Президентининг лавозимига киришиш тантанали маросимига бағишланган Олий Мажлис палаталарининг қўшма мажлисидаги нутқи. –Т.: “Ўзбекистон” НМИУ, 2016. – 56 б.
   
5. 
   Мирзиёев Ш.М. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш – юрт тараққиёти ва халқ фаровонлигининг гарови. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганининг 24 йиллигига бағишланган тантанали маросимдаги маъруза 2016 йил 7 декабрь. – Т.: “Ўзбекистон” НМИУ, 2016. – 48 б.
   
6. 
   Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. - Т.: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. – 488 б.
   

4. Ўзбекистон Республкасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида. - Т.:2017 йил 7 февраль, ПФ-4947-сонли Фармони.

5.Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. –Т.: "Ўзбекистон", 2008.

6. 
   Йўлдашев Ў.Р., Усмонов, У., Қудратов О. Меҳнатни муҳофаза қилиш. –Т.: Меҳнат, 2001.
   

7. “Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида”ги қонун. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси. –Т.: 2002., 1-сон.

8. 
   Ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисаларни ва ходимлар саломатлигининг бошқа хил зарарланишини текшириш ва ҳисобга олиш тўғрисидаги Низом. Вазирлар Маҳкамасининг қарори №286, 06.06.1997, –Т.: 1997.
   
9. 
   Таълим муассасаларида ўқув-тарбия жараёнида ўқувчилар ва талабалар билан юз берган бахтсиз ҳодисаларни текшириш ва ҳисобга олиш тартиби тўғрисида НИЗОМ. Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, -Т.: 2011., 3-сон, 29-модда.
   
10. 
    Меҳнат шароитларини баҳолаш ва меҳнат шароитлари бўйича иш ўринларини аттестация қилиш услуби. Меҳнат вазирлиги ва Соғлиқни сақлаш вазирлиги ишлаб чиққан, №247, 28.05.1996, –Т.: 1996.
    
11. 
    Yormatov G‘.Yo. va boshqalar. Hayot faoliyati xavfsizligi. –T.: “Aloqachi”, 2009. – 348 b.
    
12. 
    Yormatov G‘. YO. va boshqalar. Hayot faoliyati xavfsizligi. O‘quv qo‘llanma. -T.: 2005.
    

3.3. Elektron resurslar

1.	www.bilim.uz.	-	ОЎМТВ сайти
2.	www.ziyo.edu.uz	-	ОЎМТВ сайти
3.	www.mchs.gov.uz	-	Фавқулодда вазиятлар вазирлиги сайти.

ÓZBEKSTAN RESPUBLİKASI JOQARI HÁM ORTA

ARNAWLI BİLİMLENDİRİW MİNİSTRLİGİ
BERDAQ ATINDAǴI QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI
«Ekologiya ham topıraqtanıw» kafedrası

Dizimge alindi: №___________________

“Tastıyıqlandi “ Oqıw isleri boyınsha prorektor ____________ dots. O. Duysenbaev 2020-jil. «___» _____________

ÓMIR QÁWIPSIZLIGI HÁM AYRIQSHA

JAǴDAYLARDA PUQARALIQ QORǴANIW

paniniń
ISSHI BAǴDARLAMASI

Bilim tarawi:	100000-Gumanitar tarawi
Tálim tarawi:	140000-Tábiyiy panler 110000 – Pedagogika 610000 – Xizmet kórsetiw
Tálim baǵdari:	Bárshe qánigelikler ushın