«Улы7ма техникалы3 п1нлер» кафедрасы о3ыты7шыларыны4 2011-2012- о3ы7 жылыны4 ы-ярым жыллы2ында 5тету2ын саба3лар кестеси

Tórtinshiden, hawa bosliǵiniń pataslanıwı da Respublikada ekologiyalıq qáwipsizlikke salinip atirǵan qáwip bolıp tabıladı.

Qánigelerdiń maǵlıwmatlarına qaraǵanda, hár jılı Respublikanıń atmosfera hawasına 4 mln. tonnaǵa jaqın zıyanlı zatlar qosılıp atır. Solardiń yarımı uglerod oksidine, 15 procenti uglevodorod shıǵındıları, 14 procenti altın kúkirt qos oksidi, 9 procenti azot oksidi, 8 procenti qattı zatlar hám 4 procentine jaqinı ayriqsha ótkir uwlı zatlarǵa tuwrı keledi.

Atmosferada uglerod jıyındısınıń kóbeyip barıwı nátiyjesinde ayriqsha keń kólemdegi ıssıxana effekti payda boladı. Aqıbette jer hawasiniń ortasha temperaturası artıp ketedi.

Arid regioninde jaylasqan Ózbekstan Respublikasında tez-tez shań dúbeleylerin qozǵatıp turıwshı, atmosferanı shań -shańǵa bulǵatiwshi Qaraqum hám Qızılqum sahraları sıyaqlı iri tábiy derekler bar. Sońǵı on jıllıqlar dawamında Aral teńiziniń qurip barıwı sebepli shań hám duz kóshetuǵın taǵı bir tábiy derek payda boldı.

80-jıllardıń baslarında qońsılas Tadjikistan alyuminiy zavodı jumısqa túsiriliwi múnásebeti menen Ózbekstanıń Surxandarya wálayatına qaraslı kóplegen rayonlarında ekologiyalıq tárepten qiyin jaǵday payda boldı. Zavod atmosferaǵa kóp muǵdarda ftorli vodorod, uglerod oksidi, altınkúkúrt gazı, azot oksidleri shıǵarıp tastap atır. Oypatlıqtıń joqarı bóleginde, Tadjikistannıń Ózbekstan menen shegarasında jaylasqan zavoddıń shıǵındıları tawdan oypatlıq tárepke esetuǵin samal menen odan uzaqlarǵa, tiykarınan Respublikanıń shegaraliq rayonları - Surxondaryo wálayatınıń Sariaziya, Uzın, Denov, Altınsay rayonları aymaǵına tarqalıp atır.
18 - tema. Jámiyet hám shaxs, mádeniyat hám azıq-awqat, ilimiy-texnikalıq hám informaciya ( informatsiya) qáwipsizligi.