«Улы7ма техникалы3 п1нлер» кафедрасы о3ыты7шыларыны4 2011-2012- о3ы7 жылыны4 ы-ярым жыллы2ында 5тету2ын саба3лар кестеси

Ekinshiden, Ózbekstannıń ekologiyalıq qáwipsizligi koz qarasinan qaraǵanda, suwrezervleriniń, sonday-aq jer usti ham jer asti suwiniń keskin deficitligi hám de pataslanganligi úlken tashwish tuwdırıp atır. Respublikanıń dáryaları, kanalları, suw bazaları hám hátte jer asti suwi da hár tárepleme insan iskerligi tásirine ushirap atir.

Suwǵarılatuǵın aymaqlarda suw tábiyaattıń bahasız sawǵası bolıp tabıladı. Pútkil turmıs suw menen baylanıslı. Suw tamam bolǵan orında turmıs da tawsıladı. Sonday bolsa -da, Oraylıq Aziya suw rezervleri júdá sheklengen. Jılına 78 km³ suw keltiretuǵın Amuwdarya hám 36 km³ suw keltiretuǵın Sirdarya tiykarǵı suw derekleri bolıp tabıladı. Házirgi waqıtta xalıq xojalıǵında Aral teńizi háwiziniń barlıq suw rezervlerinen tolıq paydalanılıp atır.

Suw rezervleriniń sapası eń zárúrli máselelerden biri bolıp tabıladı. 60-jıllardan baslap Oraylıq Aziyada jańa jerler keń kólemde ózlestirildi. Sanaat, sharwashılıq kompleksleri ekstensiv rawajlandırıldı. Urbanizatsiya kúsheydi. Kollektor salma sistemaları qurıldı hám de dárya suwi suwǵarıw ushın júdá joqarı kólemlerde alındı. Sol sebepli háwizlerdegi suwdiń sapası barǵan sayın jamanlasip bardı.

Dárya suwiniń pataslanıwı ekologiya-gigiyena hám sanitariya-epidemiologiya jaǵdayın, ásirese, dáryalardıń tómen aǵıslarında jamanlastirip atir. Ekinshi tárepten, dárya suwi quramında duzlardıń bar ekenligi, Amiwdarya, Sirdarya, Zarafshan hám basqa dáryalardıń deltalarinda topraqtıń shorlanıwın kúsheytip atir. Bul bolsa qosımsha melioratsiya jumısların ámelge asırıwda, salma sistemaların qurıw hám topraq, kebirin juwıwda ayqın sezilip atir.

Ózbekstan hám qońsılas regionlar sharayatında xalıqtı sapalı ishimlik suwı menen támiyinlew bólek áhmiyetke iye bolıp atır. Xalıq punktlerin ádetdegi vodoprovod suwı menen támiyinlew kórsetkishi respublikada tek keyingi bes jıllıqtıń ózinde shama menen 1, 5ese arttı. Soǵan qaramay, usı mashqala aktuallıǵınsha qalıp atır. Ishimlik suw támiynatı derekleriniń pataslanıwı Respublikada, Aral boyınsha kesellikke shalınıwdiń joqarı dárejesine sebep bolıp atır.